چکیده:
حجت الاسلام و المسلمین حسین ردایی:محقق دانشستان عالی امام خمینی(ره). دکتر محمد حسن ضیائیفرد:دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی. دکتر طهماسبی:استاد مؤسسه امام علی(ع). حجت الاسلام و المسلمین حسنعلی علی اکبریان:محقق پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. حجت الاسلام و المسلمین قاضیزاده:عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس. حجت الاسلام و المسلمین سید ضیاء مرتضوی؛ریاست پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. حجت الاسلام و المسلمین هاشمزاده هریسی:عضو کمیسیون حقوق بشر اسلامی. آنچه پیش روی خوانندهء گرامی است،گزیده و خلاصهای است از چندین میزگرد و نشست علمی میان صاحبنظران حقوقی و محققان علوم دینی که به همت«کمیسیون حقوق بشر اسلامی»برگزار گردیده است.موضوع کانونی این جلسات،مرزهای مشترک و غیر مشترک اعلامیهء جهانی حقوق بشر با آموزههای اسلامی است.حاضران در این نشستهای علمی، کوشیدهاند مبانی فقهی و پشتوانههای کلامی حقوق اسلامی و روشهای مطالعات تطبیقی را در این عرصه بررسند و مابه الامتیاز این نظام حقوقی متین و انسانی را نشان دهند.در این گفتوگوها که فشرده و عصارهء آنرا ذیلا میخوانید،شماری چند از دانشوران و نظریهپردازان حضور داشتند که نام و سمت برخی از آنان به این شرح است: حجت الاسلام و المسلمین سید محمد علی ایازی:قرآنپژوه و محقق. حجت الاسلام و المسلمین مصطفی خلیلی:محقق مرکز تحقیقاتی اسراء. حجت الاسلام و المسلمین مهدی دشتی:ریاست مؤسسهء تحقیقاتی امیر المؤمنین(ع).
خلاصه ماشینی:
"چون عقلی که قرآن کریم مطرح شده است، مربوط به انسان بما هو انسان نیست،به این دلیل که در بسیاری از آیات نسبت به بسیاری از افراد بشر،سخن از اکثرهم لا یعقلون است،درحالیکه کرامت انسانی در نگاه اول، حقی از حقوق تمام بشر است.
اما آیا این قابلیت محض،حقوقی را برای انسان پیش میآورد یا نمیآورد؟آیا همه انسانها در این جهت مساوی هستند یا نه؟آیا فقه ما که بین کفار و مسلمانان تفاوت گذاشته است،ریشه در همان فعلیت و قوه دارد یا اینکه نه باید برگردانیم و توجیه دیگری برایش پیدا کنیم؟به تعبیر حضرت امام(ره)جز قابلیت،انسان امتیازی بر سایر حیوانات ندارد و آن قابلیت نیز میزان انسانیت فعلیه نیست؛یعنی صرف قابلیت برای انسانیت نمیآورد.
مثلا اگر خاستگاه منع ورود به خانه و مغازه و محل کار شخصی بدون اجازه صاحب آن،یا منع استراق سمع برای کشف گناه و تجسس،کرامت ذاتی انسان دانسته شود،جواز غیبت کفار را چگونه میشود توجیه کرد؟ اختصاص حرمت غیبت مؤمن به غیبت شیعه را چگونه میشود با آن مبنا هماهنگ کرد؟ مثال دیگر:این روزها برخی بحث حجاب را مطرح میکنند که این حقوق شخصی افراد است،حریم خصوصی افراد است،این با کرامت انسانی سازگاری ندارد...
ضیائیفر:ممکن است اینجا کسی بپرسد آیا با این مبنا میتوان وارد تعامل و گفتوگو با حقوق بشر سکولار شد؟یکی از دانشگاهیان آمریکایی که به ایران آمده بود، میگفت:چرا شما با داشتن آیاتی مانند لقد کرمنا بنی آدم برخی از فروع فقهی همین آیات را اساس قرار نمیدهید؟ مرتضوی:بعضیها در باب طهارت اهل کتاب،به همین آیه استناد میکنند."