چکیده:
استاد ژرفاندیش و فقیه توانا، مرحوم آیةالله محمدهادی معرفت در هر زمینه از علوم
اسلامی که وارد شد با نوآوری و ابتکار، در آن تحول و تحرکی ایجاد نمود. از جمله در
زمینة «فقه» که معتقد بود فقه شیعه غنی و پرمحتواست و عرضة به روز آن راهگشای
مشکلات جامعه میباشد. وی در عین طرح مسائل نوین فقهی، میکوشید بر خلاف حرکت سایر
فقها گامی نزند و از اینرو وقتی دیدگاههای نو را مطرح مینمود که تنی چند از
اساطین فقه قبلا آن را گفته باشند. آرای فقهی ایشان پراکنده است: برخی در قالب
کتاب و برخی دیگر به صورت مقالات در مجلات مختلف به چاپ رسیده است. نوشتة حاضر
نگاهی است به برخی از عناوین و موضوعات فقهی ایشان که در آثار خود آورده یا در کلاس
درس، ارائه نمودهاند. همچون: احکام شرعی (رسالة عملیه)، بیع فضولی، حق حضانت فرزند
از سوی مادر، افزایش (یا تغلیظ) دیه در ماههای حرام، بلوغ دختران و نقش زمان و مکان
در اجتهاد.
خلاصه ماشینی:
"به طور اجمال بخشی از موضوعات و مطالبی که حضرت استاد در جزوات و آثار فقهی خود مطرح نمودهاند عبارتند از: 1ـ قاعدة الزام؛ 2ـ تغلیظ (تشدید) دیه (مخصوص جنایت عمد در ماههای حرام)؛ 3ـ ضمانت (گسترش محل پرداخت طولی)؛ 4ـ بیع العربون (بیعانه)؛ 5 ـ بیع فضولی (حقیقت و مشروعیت و احکام آن)؛ 6 ـ میراث زوجه از زمین؛ 7ـ میراث زوجه در صورت نبود وارثی دیگر؛ 8 ـ عیوب موجبة فسخ نکاح؛ 9ـ حق حضانت (تا هفت سال با مادر است چه پسر و چه دختر)؛ 10ـ حد یائسگی؛ 11ـ بلوغ دختران از دیدگاه فقه اسلامی (زمان حیض دیدن است و در پسران زمان احتلام)؛ 12ـ (عدم) شایستگی زنان برای قضاوت و مناصب رسمی؛ 13ـ گسترة ولایت فقیه؛ 14ـ ولایت فقیه (فارسی)؛ 15ـ تعلقیه و شرح بر تبصرة المتعلمین آقا ضیاء عراقی (که در آن مسائلی چون اعتبار طهارت مولد در منصب قضا، گناهان کبیره، تعریف و تعداد آن، تعقیب جرایم، ضابطة قاعدة درء حدود و حقیقت توبه...
اما برخی از فقهای سلف به طور مطلق چه دختر و چه پسر این حق را تا هفت سال برای مادر قائل شدهاند و استاد معرفت همین نظر دوم را برگزیده است، چرا که به اعتقاد ایشان مادران در رابطه با کودکان خود دو حق قانونی و شرعی دارند: حق رضاع (شیر دادن) و حق حضانت (پرورش کودک) و به موجب اطلاق آیة لاتضار والدة بولدها (بقره/233)، نبایستی مادران از هرگونه حقی دربارة فرزندان خود محروم شوند و مورد اذیت قرار گیرند."