چکیده:
بررسی قراردادهای خارجی میان دولتها و ملتها بهویژه اگر در آستانه بروز تحولی عظیم
در سرنوشت آنها باشد، میتواند بسیاری از حقایق پنهان تاریخی را روشن سازد.
در این راستا بررسی صلحنامههای مسلمانان با ایرانیان در آغاز فتح ایران واقعیتهای
فراوانی را در جوانب مختلف سیاسی، فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی و اخلاقی طرفین قرارداد
فراروی ما قرار میدهد، علاوه بر آنکه میتواند محقق تاریخی را در تحلیل مسائل مهمی همچون
علل پیروزی مسلمانان و پیشرفت اسلام و نیز جغرافیای پیشرفت یاری رساند.
مقاله حاضر با مورد توجه قراردادن اهداف فوق، به جمعآوری متون صلحنامهها پرداخته و
مناطق و شهرهایی را بررسی میکند که از میان چهار ناحیه بزرگ ایران آن زمان یعنی کور عراق، کور
فارس و اهواز، کور جبل و کور خراسان، با انعقاد صلحنامه گشوده شدهاست.
خلاصه ماشینی:
"نیز از تسلیم شدن بدون جنگ قومس گزارش میدهد و میگوید: پس از مدتی قومسیانی که به طبرستان و بیابانهای اطراف فرار کرده بودند، با سوید مکاتبه کرده و بین آنها صلحنامهای از قرار زیر منعقد گشت: بسمالله الرحمن الرحیم هذا ما اعطی سوید بن مقرن اهل قومس و من حشوا من الامان علی انفسهم و مللهم و اموالهم علی ان یؤدوا الجزیة عن ید عن کل حالم بقدر طاقته و علی ان ینصحوا و لایغشوا و علی ان یدلوا و علیهم نزل من نزل من المسلمین یوما و لیلة من اوسط طعامهم و ان بدلوا و استخفوا بعهدهم فالذمة منهم بریئة و کتب و شهد؛(165) بهنام خداوند بخشنده مهربان این امان نامهای است که سوید بن مقرن برای اهل قومس و اطراف آن صادر کرده و آنها را برجان و دین و مال امان داده است، به شرطی که آنان از طرف هر شخص بالغ صاحب کار به اندازه توانایی او جزیه پرداخت نمایند، و خیرخواه مسلمانان باشند و به آنها خیانت نکنند و آنها را راهنمایی نمایند و از مسلمانانی که بر آنها وارد میشوند به مدت یک شبانه روز با غذاهای معمولی خود پذیرایی نمایند، و اگر به این عهد نامه عمل نکردند، امان از آنها برداشته میشود."