چکیده:
امنیت سازی ضرورت راهبردی کشورها در تمام دوران تاریخی است. در هر عصری، شکلی خاص از امنیت سازی مورد توجه بازیگران قرار می گیرد. لذا دوره پس از موج دوم انقلاب صنعتی را عصر نئومرکانتیلیسم می نامند. اما در سال های دهه 1960، در عصر موج سوم انقلاب صنعتی، شکل بندی های امنیت منطقه ای و بین المللی کشورها با تغییر و دگرگونی هایی بنیادین روبه رو شد. اصلی ترین نشانه چنین تغییراتی در «کنترل ساختاری» بازیگران و فرآیندهای سیاسی نمود یافته است. به عبارت دیگر، هرگونه تحول راهبردی مربوط به شرایطی است که در راستای امنیت سازی پیچیده قرار گیرد. کشورهای صنعتی غرب از اواخر قرن 19 چنین الگویی را آغاز کردند که هم چنان (2011) ادامه دارد. ضرورت های کنترل ساختاری در امنیت سازی ایجاب می کند مداخله قدرت های بزرگ در امور داخلی کشورها افزایش یابد. بنابراین، واحدهایی مانند جمهوری اسلامی ایران که در فضای مقابله با تهدیدهای بین المللی جهان غرب قرار گرفته اند، نیازمند شناخت الگوهای قدرت یابی و قدرت سازی بازیگران اصلی سیاست بین الملل اند، چون فقط با این روش می توان نیازهای امنیت سازی ایران و کشورهای انقلابی را تامین کرد. سوال اصلی این مقاله معطوف این است که با تغییر ساختار اقتصاد جهانی از مرکانتیلیسم به نئومرکانتیلیسم، چه دگرگونی در ماهیت امنیت حاصل خواهد شد؟ در پاسخ به سوال یادشده، این موضوع مطرح می شود که امنیت در ساختار نئومرکانتیلیسم ماهیت غیرمستقیم، غیرابزاری و نرم افزاری پیدا کرده است. در تبیین این مقاله از رهیافت نئولیبرالی امنیت استفاده شده است. طبعا رویکرد تحلیلی نظریه پردازانی مانند جوزف نای و مایکل هورتن از اهمیتی ویژه در این مقاله برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
اگر چه کنترل امنيتي در دوره هاي مختلف اقتصادي ماهيت دگرگون شونده و تغييريابنده داشته است ، در چنين فرآيندي شکل و شيوه تعامل نظام سرمايه داري با محيط پيراموني آن ماهيت عقلاني پيدا مي کند.
ج ) کنترل بازار از طريق انحصار توليد و توزيع يکي از شاخص هاي اصلي اقتصاد سرمايه داري بهره گيري از روش هايي براي تنوع بخشيدن به کالاهاي اقتصادي است .
شيوه هاي عملي اين نظام را براي دسترسي به مقاصد مي توان در دو بخش مورد توجه قرار داد: اول ، فعاليت و اقدامات در يک زمينه متمرکز نمي شود، بلکه با بررسي و بهره گيري از همه شيوه ها از جمله نظامي ، اقتصادي ، سياسي و فرهنگي تمام امکانات در جهت انباشت سرمايه (طلا، ارز و...
د) ترويج مصرف گرايي از طريق تبليغات و نمادسازي تنوع در کالاهاي اقتصادي نظام سرمايه داري يکي از عوامل و نشانه هاي تداوم ساختار اقتصاد جهاني و کنترل همه جانبۀ انديشه و کنش اجتماعي است .
با توجه به ابزارها و کارکرد نظام مرکانتيليسم کلاسيک مي توان نشانه هاي هستي شناسانه آن را به شرح ذيل مورد توجه قرار داد: الف ) کنترل محيط اجتماعي و منابع اقتصادي اين کار با اقدامات نظامي و امنيتي انجام مي گيرد.
اگرچه موضوع قدرت نرم و جنگ نرم کمتر مورد توجه قرار گرفته ، اما تمام آنچه را با عنوان «روش هاي کنترل » توسط نظام سرمايه داري تبيين شده است ، مي توان نشانه هايي از الگوي کنترل نرم افزاري بازيگران و کشورهاي پيرامون دانست .