چکیده:
عبداللطیف عباسی از منشیان فاضل سدٔه دهم و یازدهم هجـری شـبه قاّره اسـت . عمـدٔه آثـار او در زمینـه تصحیح و شرح مثنوی معنوی و حدیقه سنایی است . او در تصـحیح ایـن متـون ، بـه نـوعی شـیؤه حمـدالله مستوفی را در تصحیح شاهنامه پـیش گرفتـه و آن را کامـل تر کـرده اسـت . روش کـار او اگرچـه بـا اصـول و رویکردهای انتقادی و مقبول امروز در تصحیح متون شباهت هایی دارد اّما تفاوت هایی اساسی نیز دارد که اعتبار علمی تصحیح او را زیر سوال می برد . در این مقاله ، با بررسـی جزئیـات کـار عبـداللطیف در تصـحیح مثنوی معنوی ، ارزش تحقیقات او بر مبنای معیارهای علمی تصحیح متن سنجیده شده است .
خلاصه ماشینی:
"برای نمونه غالب نسخه های شاهنامه که در دسترس حمـدالله مسـتوفی بوده ، کمابیش پنجاه هزار بیت داشته اند، اما او بر این عقیده بوده است کـه ابیـات شـاهنامه قطعا شصت هزار بیت بوده و کاتبان آن را زیر و زبر کرده اند : ز ســـهو نویســـندگان ، ســـربه ســـر شــــده کــــار آن نامــــه زیــــر و زبــــر او پس از شش سال صرف وقـت و مقابلـۀ ایـن نسـخه ها، بـه زعـم خـود نسـخه ای جـامع و مشتمل بر همۀ ابیـات شـاهنامه فـراهم آورده اسـت (حمـدالله مسـتوفی ، ج ۱، ص ۱۷) .
۲. نسخۀ ناسخه بنا بر این قطعه که عبداللطیف از «عزیزی» نقل کرده ، تاریخ اتمام دیباچۀ نسـخۀ ناسـخه ، موسوم به مرآة المثنوی ، سال ۱۰۳۲ قمری است : عبــــداللطیف خــــادم اربــــاب معرفــــت فــرق نیــاز داشــته در پــای هــر ضــعیف بــــر مثنــــوی عــــارف روم از کمــــال ذوق شرحی عجب نوشـته و دیباچـه ای شـریف منهــی عقــل ســال تمــامی آن بــه صــدق گفــت «انصــرام یافتــه دیباچــۀ لطیــف » (همان ، ص ۱۳) اما تاریخ اتمام نسخۀ ناسخه ، قطعـا پـیش از ایـن بـوده اسـت زیـرا عبـداللطیف در همـین دیباچه می نویسد : «یکی از امارات و علامات قبـول ایـن تحقیقـات آن اسـت کـه تـا امـروز سی وپنج نقل از مثنوی و فرهنگ و شرح که یکی از واردات فقیر است ، برداشـته شـده ، بـه اطراف و اکناف عالم منتشر گشته » (همان ، ص ۱۴) ."