چکیده:
در عصر حاضر که بحران آب بسیاری از کشورها را تهدید میکند، معرفی تکنولوژی منطبق با رویکرد کاستن از هدر رفت و بهبود کیفیت آب، گام مؤثّری در کاستن از دامنه بحران حاصل از پدیده خشکسالی است. در همین راستا در چند دهه اخیر سیستمهای تالابی شکل، طراحی و ساخته شدهاند که برخی از فرایندها را برای نگهداشت، بازیافت آب و ایجاد فضای سبز در حاشیه شهرها، مناطق صنعتی و زراعی انجام میدهند. تالابهای ساختهشده در سطح جهان اکنون برای اصلاح کیفیت آبها در مواجه با منابع آلاینده ثابت و غیرثابت از جمله روانابها، سیلابها، فاضلابهای خانگی - زراعی و زهکش معادن زغالسنگ بکار میروند. لذا راندمان اینگونه سیستمها در بهبود کیفیت و نگهداشت آبها باعث شده که تعداد آنها به سرعت در جهان افزایش یابد. هدف این نوشتار، مکانیابی نواحی مناسب برای احداث تالابهای مصنوعی در شمال غرب تهران (منطبق بر مناطق شهری 2، 5، 9،10، 17، 18، 21 و 22 تهران) با استفاده از روش ترکیبی فرایند تحلیل سلسلهمراتبی و منطق فازی و نرمافزارExpert choiceاست. بدین منظور پس از رقومی سازی دادهها در سیستم اطّلاعات جغرافیایی، لایههای نقشهای مختلف شامل ارتفاع، شیب، متوسّط دمای سالانه، لیتولوژی، فاصله از شبکه زهکشی، فاصله از شهر، فاصله از راهها و عمق آب زیرزمینی تولید شد. سپس ارزیابی و مکانیابی نواحی مناسب و نامناسب برای احداث تالابهای مصنوعی به عمل آمد. نتایج نشان میدهد که تقریباً 18 درصد از مساحت شمال و شمال غرب منطقه دارای پتانسیل بسیار کم و 34 درصد از مساحت جنوب و جنوب شرق منطقه دارای پتانسیل بسیار زیادی برای احداث تالاب مصنوعی میباشند.
In the present century in which the water crisis is threatening most of the countries، introducing a technology coincident with the approach of reducing the waste and improving quality of water is an influential step to decrease the crisis rate resulted from drought. In this regard، during the last few decades، some pond-formed systems have been designed and built being used for keeping water، recycling water، and creating green space around the cities، industrial and agricultural regions. The built ponds around the world are presently used for improving water quality encountering the removable and irremovable pollutants including the streaming water، floods، domestic and agricultural sewerages، the sewage of the coal mines and developing the ecological perspectives. So the efficiency of these systems in developing water quality and protecting it has led to a rapid increase in their number throughout the world. The present paper aims at positioning the proper areas for constructing sophisticated ponds in the northwest of Tehran (2،5،9،10،17،18،21 and 22 urban area) through combining AHP and fuzzy logic methods and Expert choice software. therefore، After giving digits of data in the geographic information system، different plan layers including height، slop، average annual temperature، lithology، distance from drainage network ،city ، roads ،and the depth of ground water were produced. Then، evaluation and location of the proper and improper areas for making artificial ponds was done. The findings show that about 18 percent of the northern and northwestern area has a low potential while 34 percent of the southern and southeastern region have a high potential for constructing artificial ponds.
خلاصه ماشینی:
"در این تحقیق نیز با توجه به هدف اصـلی آن کـه مکان یـابی تالاب های مصنوعی شهری است ، بر اساس منابع مکتـوب و نظـر کارشناسـی و بـا در نظـر گـرفتن امکانـات و اطلاعات موجود از ٨ معیار فاصـله از شـبکه زهکشـی، فاصـله از شـهر، فاصـله از راه هـا، عمـق آب زیرزمینـی، میانگین دمای سالانه ، شیب ، ارتفاع ، لیتولوژی و روش ترکیبـی منطـق فـازی و فراینـد تحلیـل سلسـله مراتبی استفاده شده است .
ماتریس مقایسات زوجی در روش AHP و وزن معیارها برای مکان یابی تالاب مصنوعی در شمال غرب تهران معیارها شیب فاصله از شبکه زهکشی عمق آب زیرزمینی فاصله از شهر فاصله از راه ها ارتفاع لیتولوژی درجه حرارت وزن نسبی شیب 1 1/3 4 3 3 4 7 4 0/276 فاصله از شبکه زهکشی 3 1 2 2 2 3 5 7 0/200 عمق آب زیرزمینی 1/4 1/2 1 2 2 2 4 3 0/152 فاصله از شهر 1/3 1/2 1/2 1 2 1 1 1 0/109 فاصله از راه ها 1/3 1/2 1/2 1/2 1 2 1 1 0/077 ارتفاع 1/4 1/3 1/2 1 1/2 1 1/2 2 0/071 لیتولوزی 1/7 1/5 1/4 1 1/1 2 1 3 0/068 درجه حرارت 1/4 1/7 1/3 1 1 1/2 1/3 1 0/047 فازیسازی لایه ها با استفاده از توابع فازی به منظور تهیۀ نقشه های فاکتور فازی در این تحقیق ، با تعریف توابع عضویت خطی و با توجه به اثر مثبت و یـا منفی هر پارامتر و با در نظر گرفتن معیارها و ضوابط ارائه شـده ، دسـتوراتی در محـیط GIS اجـرا گردیـد."