چکیده:
جهانی شدن فرایندی است که چونان اختاپوس، عرصه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و
اجتماعی بشر امروز را در چنبره سلطه خود درآورده و استقلال دولت ـ ملت ها را در
جهان به چالش کشیده است. این پدیده به دلیل سیالیت طبیعت آن و در حال «شدن» بودنش،
همواره جلوه های نوینی را در دهکده جهانی از خود نشان داده و تفاسیر و پردازش های
زاینده ای را نمایانده است. فراوانی رویکردها به این پدیده و قلمرو هژمونیک آن،
موجب سردرگمی پژوهشگران این عرصه شده و ورود و خروج منطقی و جهان گسترانه به آن را
با دشواری مواجه ساخته است.
بر این اساس، رسیدن به تعریفی واحد و تحدید دقیق قلمرو آن و مهم تر از همه،
برون رفت از بافت شبکه ای جهانی شدن و اتخاذ شیوه ای واحد در برابر آن، امری مشکل
می نماید. نشان دادن نمودهای واگرایانه جهانی شدن در خرده نظام هایی مانند
«خاورمیانه» در سه عرصه سیاست، اقتصاد و فرهنگ و معرفی راه کارهای مواجهه با آن که
همواره در میان اندیشمندان مسلمان چالش برانگیز بوده، تلاشی است که در متن مقاله
حاضر برای اثبات فرضیه اصلی صورت گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"([37]) جهانی شدن اقتصاد در آستانه قرن بیست و یکم چهره دیگری به خود گرفته است و کشورهای صاحب سرمایه با بهره گیری از پیشرفته ترین فناوری ها و ادغام شرکت های چندملیتی و هضم اقتصادهای محلی و منطقه ای، حیطه فرمانروایی شان را بر بازار مصرف و کالا، گسترش دادند تا یکی از مهم ترین مأموریت ها و کارکردهای جهانی سازی، که پیچیدن نسخه ای واحد برای تمام دنیا باشد، تحقق یابد.
([59]) برای اینکه نقش جهانی شدن را در واگرایی کشورهای خاورمیانه بیشتر روشن سازیم، لازم است عوامل همگرایی منطقه ای را علی رغم در نظر گرفتن طرح «جهانی سازی» مورد بحث قرار دهیم و سپس به این جمع بندی برسیم که چگونه در خلال این طرح، روند همگرایی جای خود را به واگرایی و عقب ماندگی از قافله تمدن و پیشرفت می دهد.
([71]) پیروزی لیبرال ـ دموکراسی بر جهان همان جهانی سازی سیاسی و آمریکایی است که فوکویاما به آن اشاره می کند و این همان چیزی است که در اثر مرعوب شدن برخی از کشورهای اسلامی و غیر اسلامی خاورمیانه در برابر مار خوش خط و خال مردم سالاری غربی، عامل از هم گسیختگی منطقه می شود.
([84]) چنان که از این طرح روشن می شود، رهبران نظم نوین جهانی (آمریکا و کشورهای شمال) در تلاشند با مداخله مستقیم در امور داخلی کشورهای خاورمیانه و به دست گرفتن رهبری اصلاحات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آنها، سلطه خود را در سایه جهانی شدن بر کشورهای جهان سوم، به ویژه خاورمیانه، اعمال کنند."