چکیده:
موضوع خاستگاه تفاوتهای جنسیتی در نقشهای اجتماعی، همواره مورد بحث اندیشمندان و پژوهشگران خصوصاً در جامعهشناسی بوده است. برخی با تأیید تفاوتهای جنسیتی، الگوهای متفاوت نقشی زنانه و مردانه را با جنبههای زیستشناختی، روانشناختی و کارکردهای تفاوتهای نقشی نزد جامعهشناسان پیوند میزنند. درمقابل، تقریباً همه نظریههای فمینیستی با خدشه در مبانی و نتایج این نظریهها، از این اصل مشترک پیروی میکنند که زنانگی و مردانگی و نقشهای جنسیتی ناشی از آنها را جامعه میسازد. بازخوانی این نظرات و دیگر دیدگاههای متعدد و گوناگون در زمینه تفاوتهای جنسیتی نقشهای اجتماعی و منشأ آنها از یکسو و اهمیت و جایگاه قرآن بهعنوان منبع اصیل معرفتی باعث میشود تا این سؤال به ذهن برسد که با وجود تقسیم کار جنسیتی، دیدگاه قرآن کریم درباره خاستگاه تفاوتهای جنسیتی نقشهای اجتماعی چیست؟ پژوهش حاضر بر مبنای روش استنطاقی درصدد کشف و تبیین خاستگاه حقیقی رفتار زنانه و رفتار مردانه یا انوثیت و رجولیت (جنسیت) از دیدگاه قرآن است. شواهد نشان میدهد نگاه قرآن به مسئله نگاهی تلفیقی است، بهطوری که در یک نگاه جامع ارتباطی، جنبههای زیستشناختی همچون تفاوتهای آناتومیکی و قدرت بدنی، روانشناختی مانند میزان و نوع عواطف و احساسات و ویژگیهای شخصیتی مانند اراده و تصمیمگیری و زوایای جامعهشناختیِ مبتنی بر جنبههای طبیعی و غائی همچون عدالت، آرامش و عفتمندی را مدنظر دارد
The issue of the origin of gender differences in social roles has always been discussed by thinkers and researchers, especially in sociology. By confirming gender differences, some link the different patterns of female and male roles with biological, and psychological aspects and the functions of role differences among sociologists. On the other hand, almost all feminist theories follow the common principle that femininity and masculinity and the gender roles that result from them make society, with defects in the foundations and results of these theories. Re-reading these opinions and other numerous and diverse viewpoints in the context of gender differences in social roles and their origins on the one hand and the importance and position of the Quran as an authentic source of knowledge makes the question come to mind that despite the division of labor Gender, what is the view of the Holy Quran about the origin of gender differences in social roles? Based on the inferential method, the present research seeks to discover and explain the true origin of female behavior and male behavior or femininity and masculinity (gender) from the perspective of the Quran. The evidence shows that the Quran’s view of the problem is a unified view so that in a comprehensive view of communication, biological aspects such as anatomical differences and physical strength, psychological aspects such as the amount and type of emotions and feelings, and personality characteristics such as will And it considers decision-making and sociological angles based on natural and ultimate aspects such as justice, peace and chastity.
خلاصه ماشینی:
در تقابل با دیدگاه فمینیستی که با نفی تفاوتهای عمیق زیستی و روانی میان زن و مرد معتقد به خاستگاه اکتسابی و منکر خاستگاه طبیعی برای تمایزات جنسیتی در نقشهای اجتماعی هستند، دیدگاههایی ارائه شده است که با تأیید این دست از تفاوتها از لحاظ و استناد نوع دیگری از رهیافت جامعهشناختی، الگوهای متفاوت نقشی زنانه و مردانه را با جنبههای زیستشناختی، (Baron, Byrne,Sociol Psychology,1997, p.
در بخش مقالات می توان به آثار علمی ـ پژوهشی ذیل اشاره کرد: «بررسی تطبیقی مفهوم جنسیت در اسلام و غرب»، اثر مسلم محمدی است که در آن برخی خاستگاههای جامعهشناختی تفاوتهای جنسی، تمایزات جسمی، جنسی، عاطفی و روانی، گرایشهای ذهنی متفاوت زنان و مردان مورد طرح و بررسی قرار گرفته و تلاش شده تا به تحلیل خاستگاه تفاوتهای جنسیتی در علوم تجربی و روانشناختی و متون دینی ازجمله روایات بپردازد.
جنسیت در اصطلاح جامعهشناسی؛ جنبههای اجتماعی روابط میان دو جنس و متفاوت با جنبههای زیستشناختی جنس است (آوتویت و باتامور، فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیستم، 1392: 370)؛ و به صفات و ویژگیهای اجتماعی هر جنسی اطلاق میگردد (گولومبوک و فیوش، رشد جنسیت، 1382: 10 ـ 12) در بیانی عامتر، دایره مفهومی اصطلاح جنسیت، علاوه بر تمایزات اجتماعی، ساختاری، فرهنگی و روانشناختی زن و مرد (گیدنز، جامعهشناسی، 1386: 175)؛ و نگاه اجتماعی و ساختاری به روابط میان آنها، شامل «توجه» به تفاوتهای زیستشناختی زن با مرد و نه خود این تفاوتها نیز میشود (شادیطلب، توسعه و چالشهای زنان ایران، 1381: 98).