چکیده:
امروزه با توجه به ویژگی های شهرنشینی و لزوم پایداری توسعه، تحلیل پایداری شهرها در کشور برای نیل به توسعة پایدار امری کلیدی است. در این ارتباط، با توجه به فقدان مطالعه ای مناسب از میزان پایداری در شهرهای کوچک منظقه شمال کشور، این پژوهش با طرح این مسأله که میزان پایداری اجتماعی-اقتصادی شهرهای کوچک در منطقه شمال تا چه سطحی است، شکل گرفته است. برای ارزیابی میزان پایداری از روش مدل بارومتر پایداری و رادار پایداری، با انتخاب 38 متغیر در قالب شاخص های اجتماعی و اقتصادی، استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل شهرهای کوچک استان های گیلان، مازندران و گلستان که جمعیتی بین ده تا پنجاه هزار نفر دارند می باشد. انتخاب خانوارهای شهری به روش «تصادفی سیستماتیک» و انتخاب شهرهای نمونه به روش «تصادفی خوشهای» بوده که تعداد 12 شهر انتخاب گردیده است. یافته های تحقیق حاکی از این هستند که در شهرهای مورد مطالعه، میانگین امتیاز مولفه های پایداری اجتماعی-اقتصادی بر اساس مدل بارومتر پایداری در شرایط ضعیف قرار دارند. بیشترین ناپایداری مربوط به مولفه های ثبات اقتصادی و کیفیت زندگی به ترتیب با ارزش ۰.۳۸۳ و ۰.۳۸۲ بوده است. نتایج حاصله بیانگر آن است که پایداری اجتماعی-اقتصادی شهرهای کوچک شمال کشور طبق ارزیابی شاخص های منتخب، اختلاف و فاصله فاحشی با سطح استاندارد آن داشته که این امر وجود یک بحران جدی را به لحاظ برخورداری از سطوح توسعه در این شهرها نشان می دهد. از اینرو در امر سیاست گذاری جهت پایدارسازی ابعاد اجتماعی-اقتصادی، توجه به عواملی که سبب افزایش کیفیت زندگی و رفاه اقتصادی در این شهرها می شود ضروری است.
Today, considering the characteristics of urbanization and the necessity of sustainable development, the analysis of the sustainability of cities in the country to achieve sustainable development is key. In this regard, due to the lack of proper study of the sustainability of small towns in the northern part of the country, This research is based on the idea that the socio-economic sustainability of small towns in the northern region is formed. Sustainability barometric model and stability radar model were used to assess the stability. In this regard, 38 variables in the form of social and economic indicators were selected and selected through a survey of scientific experts. The statistical population of this research includes small towns of Gilan, Mazandaran and Golestan provinces with a population of between ten and fifty thousand people. Selection of urban households was done by systematic random sampling and selection of sample cities by random cluster sampling, which has been selected in 12 cities. The results show that the average score of socio-economic sustainability components of small cities in northern Iran is in poor condition. The most instability related to the components of economic stability and quality of life was worth 0.383 and 0.382, respectively. The results show the difference and distance between socioeconomic sustainability indicators of the northern cities of the north of the country with its standard level, which shows a serious crisis in terms of having development levels in the cities of the small towns of the north of the country. Therefore, in policy making to stabilize socio-economic dimensions, it is necessary to pay attention to factors that increase the quality of life and economic well-being in these cities.
خلاصه ماشینی:
هرچند روند شکل گیری و نحوه تکوین ساختاری ـ عملکردی شهرهای کوچک ، در گذشته به صورت تدریجی بوده است ، اما در دهه های اخیر سازمان یابی فضایی و عملکرد نظام سکونتگاهی این شهرها ازیک طرف متأثر از تحولات اقتصادی ـ اجتماعی در نظام جهانی بوده و ازطرف دیگر متأثر از سیاست ها و برنامه های دولت و سازمان های مختلف که برای توسعه آنها اتخاذ و اجرا شده ، دستخوش تغییر و تحولات زیادی شده است .
Commission on Sustainable Development )CSD( و زیست محیطی توسعه پایدار ارزیابی شود، بارومتر پایداری ارائه شده است که مرکب از دو عنصر اصلی به نام های رفاه اکوسیستم و رفاه انسانی است که هر دوی آنها باید برای رسیدن به شرایط پایداری ارتقا یابند (جداول ١ و ٢) )١٩٩٥ ,Prescott Allen(.
جمعیت شهرهای کوچک مورد مطالعه براساس سرشماری سال ١٣٩٥ (رجوع شود به تصویر صفحه) دراین تحقیق ٣٨ شاخص برای ارزیابی پایداری اجتماعیـاقتصادی که متناسب باساختارشهرهای کوچک کشور و به ویژه شهرهای استان های شمالی و محیط این شهرها بوده ، به روش نظرسنجی از خبرگان علمی انتخاب و گزینش شد.
جمعیت و میزان پایداری در شهرهای کوچک مورد مطالعه (رجوع شود به تصویر صفحه) بررسی وضعیت پایداری اقتصادی ـ اجتماعی شهرهای کوچک شمال کشور در ارتباط با فاکتور نزدیکی به پایتخت کشور (تهران ) نشان می دهد، شهرهایی که در فاصله نزدیک تری به پایتخت قرار دارند، به لحاظ شاخص های پایداری ، وضعیت مناسب تری نسبت به سایر شهرها دارند.
درمجموع نتایج حاصل از بررسی و تحلیل شاخص های سنجش پایداری اجتماعی ـ اقتصادی نشان از وضعیت نامطلوب پایداری در شهرهای کوچک مورد مطالعه دارد.