چکیده:
تعد مهارة الاستماع من أهمّ وأول المهارات التی تنمو وتتطور منذ اللحظات الأولى لنشأته مع الإنسان ، إذ تزوّده بالمنطق الذی سیُبنى علیه تطوّره اللغوی، والفکری فی سنوات عمره اللاحقة. یحاول هذا المقال أن یقدّم تعریفاً عن نظام (ACTFL) الدولی المعنیّ باختبار المهارات اللغویة، ثمّ یقوم بتطبیق هذا النظام على اختبار نموذجیّ مصمّم وفق معاییره لتقویم مهارة الاستماع عند طلبة اللغة العربیة وآدابها. والهدف من هذا البحث هو تحدید مستوی الاستماع وفق النظام المعیاری أکتفل، وتقدیم استراتیجیات یمکن من خلالها تطویر أسالیب الاختبارات السمعیة وتحسینها. وقد أفدنا فی بحثنا هذا من اختبارٍ مصمَّمٍ من قبل الباحثین. وتمّ تأیید صلاحیة الاختبار من قبل خمسة أساتذة متمرّسین فی المهارات اللغویة، کما تحقّقنا من ثبات الاختبار عن طریق نظام SPSS وبأسلوب آلفا کرونباخ. وقد خضع للاختبار 38 طالباً من طلبة اللغة العربیة وآدابها فی السنتین الثالثة والرابعة من مرحلة البکالوریوس بجامعة الخوارزمی. وقد أشارت نتائج الاختبار إلى أنّ طلبة هذا الفرع ورغم دراستهم لستّ وحدات خاصّة بمختبر اللغة العربیة (1-3) لم یحققوا المستوى المطلوب وذلک لعدة أسباب أهمها قلّة الساعات المخصّصة والمحددة من قبل أکتفل لتعلیم مهارة الاستماع، وهذا بدوره عامل مهم ومؤثراً فی العوامل الأخرى والتی تعد أیضا من أسباب ضعف الاستماع وهی عدم تهیئة المعلمین لتدریس هذه المهارة، وعدم توفر المحتوی العلمی المناسب، وکذلک عدم دقة المدرّسین والدارسین بالاهتمام بأداء الأحرف المتشابهة فی اللفظ .
مهــارت شــنیداری اولیــن و مهم تریــن مهارتــی اســت کــه بایــد در رونــد زبان آمــوزی موردتوجــه قـرار گیـرد. اگـر مهـارت شـنیداری تقویـت یابـد، زبان آمـوز در دیگـر مهارت هـای زبانـی هـم رشـد می کنــد. ایــن مقالــه تــلاش دارد تعریفــی از چهارچــوب بین المللــی أکتفــل ارائــه دهــد و مطابــق ایــن چهارچــوب ، مهــارت شــنیداری دانشــجویان را بســنجد. هــدف از انجــام ایــن تحقیــق ، تعییــن سـطح مهـارت شـنیداری مطابـق چارچـوب ACTFL اسـت . بـرای گـردآوری اطلاعـات ، از آزمـون محقـق سـاخته ، استفاده شـده اسـت . روایـی آزمـون توسـط پنـج نفـر از اسـتادان مهارت هـای زبانـی تأییــد گردیــد. پایایــی آزمــون بــا اســتفاده از نرم افــزار SPSS و بــه شــیوة آلفــای کرونبــاخ محاســبه گردیــد. آزمــون بــرای ٣٨ نفــر از دانشــجویان ســال ســوم و ســال چهــارم مقطــع کارشناســی رشــتۀ زبــان و ادبیــات عربــی دانشــگاه خوارزمــی اجــرا شــد. یافته هــای پژوهــش نشــان داد دانشــجویان پـس از گذرانـدن درس آزمایشـگاه زبـان ٣-١ در سـطح مطلوبـی از مهـارت شـنیداری زبـان عربـی قــرار ندارنــد. کــم بــودن ســاعت تدریــس درس آزمایشــگاه زبــان عربــی ، یکــی از عوامــل ضعــف مهــارت شــنیداری دانشــجویان اســت . عــدم توجــه مدرســین بــه تدریــس مهــارت و عــدم فراهــم بـودن محتـوای علمـی مناسـب نیـز در ایـن امـر نقـش دارنـد.
Listening skill is one of the most important skills which should be developed during the language learning process. Improving listening skill can result in a boost in other language skills, too. While attempting to elaborate on the ACTFL International Framework, this paper utilizes it to assess Iranian students’ listening skill according to this assessment criteria. The required data were collected through a researcher-made test. The validity of the data collection instrument was established by five university professors who specialized in teaching language skills. SPSS software was used to calculate the test’s Cronbach’s alpha, and it confirmed the desirable reliability of the instrument. The developed listening test was administered to the third and fourth year undergraduate students (a total of 38) majoring in Arabic language and literature at Kharazmi University. The research findings suggest that despite taking three language laboratory courses, the students cannot by any means be placed at a satisfactory level of listening ability. The limited number of hours dedicated to the language laboratory courses seem to contribute to the students’ low listening competence. Other contributory factors appear to include an inadequate attention, on the part of the instructors, to the teaching of communicative skills along with the unavailability of proper educational materials for teaching listening.