چکیده:
امروزه بحث نابرابریهای فضایی در شهرها و لزوم برقراری عدالت اجتماعی در برخورداری کلیه شهروندان از خدمات عمومی به یکی از مباحث جدی پیشروی برنامهریزان و مدیران شهری تبدیلشده است. از اینرو هدف این مقاله، تحلیل و ارزیابی وضعیت نواحی شهر مهاباد به لحاظ مولفههای خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی است. روش پژوهش با توجه به هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. معیارهای مورد بررسی مشتمل بر یازده مولفهی خدمات عمومی شهر میباشد که اطلاعات موردنیاز از طرح جامع و تفصیلی شهر مهاباد (1395) جمعآوریشدهاند. برای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزارهای SPSS و GIS بهره گرفته شد. شاخصها با استفاده از روش آنتروپی وزندهی شده و با استفاده از تکنیک وایکور رتبهبندی شده و جهت بررسی الگوی توزیع کاربری خدمات شهری تکنیک نزدیکترین مجاورت یا همسایگی مورداستفاده قرار گرفت. بررسی نتایج حاصل از میزان برخورداری نواحی شهر مهاباد از امکانات و خدمات شهری حاکی از آن است که ناحیهی دو با امتیاز 069/ 0 در رتبهی اول و با اختلاف فاحشی از ناحیهی هفت و هشت که به ترتیب با امتیازهای 589/ 0 و 867/ 0 در رتبههای هفت و هشت قرار گرفتهاند. همچنین بررسی الگوی توزیع کاربریهای خدمات شهری در سطح نواحی نشان داد که اکثر کاربریها براساس الگوی خوشهای توزیعشدهاند و از الگوی منظمی تبعیت نمیکند. در نهایت راهکارهایی در راستای دستیابی به عدالت فضایی در شهر مهاباد ارائهشده است.
Today discussion of space inequalities in cities and the need for the establishment of social justice in the enjoyment of all the citizens for of public services has turned into the serious debates noteworthy for to planners and city administrators. The aim this article is an analysis of the position of the urban areas in Mahabad city in terms of the components of urban services with emphasis on special justice. The research method, with due attention to purpose is functional and in terms of nature is descriptive-analytical approach. The criteria of the study include eleven components of urban public services that the required information is collected from the comprehensive and detailed plan of Mahabad in 2016. For data analysis, the GIS and Excel software were used. Indexes were weighted using Entropy method and were ranked by using VIKOR technique and for examining the land use distribution pattern of urban services; the technique of closet neighborhood was used. Checking the results of the amount of Mahabad-zones enjoyment of possibilities and urban services indicates that area 2 with the privilege of 0/589 and 0/867 have placed at the rankings of areas 7 and 8. As well, investigating the pattern of the land use distribution of urban services at the levels of zones show that most of the land uses have distributed on the basis of cluster model and do not follow a regular pattern. In the end, some solutions have been represented to achieve the space justice.
خلاصه ماشینی:
بنابراین در این پژوهش سعی شده است با توجه به مفهوم عدالت فضایی و کیفیت برخورداری و دسترسی مناسب ساکنان نواحی شهر مهاباد از خدمات عمومی شهری، به بررسی میزان برخورداری نـواحی هشـت گانـه ی ایـن شـهر از خدمات مذکور پرداخته شود و در ادامه میزان پراکندگی شاخص های خدمات در سطح محدوده و الگوی توزیع کاربری - ها مورد بررسی قرار گیرد.
85 مطالعات توسعه پیدار شهری و طقه ای من دوره ١، شماره ٢، شماره پیاپی٢، زمستان ١٣٩٩ مهم ترین سؤال مطرح در این مقاله به شرح زیر است : آیا عدالت فضایی در توزیع خدمات و امکانات شهری در نواحی هشت گانه شهر مهاباد وجود دارد؟ پیشینه پژوهش مفهوم عدالت اجتماعی اولین بار توسط دیوید هاروی در کتاب عدالت اجتماعی و شـهر در سـال ١٩٧٣ وارد علـم جغرافیا شد.
محمدی کاظم آبادی و همکاران (١٣٩٨) در تحلیلی بر پراکنش خدمات و جمعیت شهری بـا تأکیـد بـر عـدالت فضایی و برخورداری شهری (مطالعه ی موردی: شهر ایلام ) بیان داشته اند که در بین سه شاخص خـدمات شـهری بـین محلات شهر ایلام ، شرایط شاخص کالبدی نسبت به دیگـر شـاخص هـا در موقعیـت بهتـری قـرار داشـته و پـس از آن شاخص اقتصادی و در نهایت شاخص اجتماعی در وضعیت مطلوب قرار گرفته است .
بنابراین در این پژوهش سعی شده است با توجه به مفهوم عدالت فضایی و کیفیت برخورداری و دسترسی مناسب ساکنان نواحی شهر مهاباد از خدمات عمومی شهری، به بررسـی میـزان برخـورداری نـواحی هشـت گانـه ایـن شـهر از خدمات مذکور پرداخته شود و در ادامه میزان پراکندگی شاخص های خدمات در سطح محدوده و الگوی توزیع کاربری - ها مورد بررسی قرارگیرد.