چکیده:
یکی از وجوه ارزشمند فعالیت فکری آیت الله شهید صدر در زمینه پژوهشهای اقتصاد اسلامی، تلاش وی برای ارائه روشی متقن و متکی به نصوص دینی، با اتکا به روش ریشهدار اجتهادی برای کشف مکتب اقتصادی اسلام است. روش ایشان را میتوان از جنبههای مختلف بررسی کرد، اما یکی از مهمترین جنبهها، اعتبار شرعی این روش است. این مقاله، مهمترین وظیفهاش را بررسی جنبه اعتبار شرعی روش کشف مکتب شهید صدر میداند. بر این اساس، مطالب نوشتار حاضر در سه بخش ارائه میشود، که عبارتند از: تبیین روش شهید صدر، بررسی و تحلیل روش شهید صدر، و جمعبندی و نتایج.
خلاصه ماشینی:
"تعدد مکاتب اقتصادی اسلام شهید آیت الله صدر پس از بیان راهحلهایی که برای سلامت اجتهاد ضرور به نظر میرسند، به این نکته مهم اشاره میکند که با رعایت موازین مورد قبول، از اجتهادات مختلف، احکام گوناگونی به دست میآیند که همه اعتبار شرعی دارند.
اما، نکته اساسی این است که آیا تفکیک میان حیثیت اجتهاد و اکتشاف، میتواند مجوز این مسئله باشد که شخص مجتهد چون در مقام اکتشاف مکتب است، از برخی از احکامی که در نزد وی اعتبار شرعی (حجیت) دارد، دست بردارد و برخی از احکامی را که از نظر اجتهادی وی حجیت شرعی ندارند اخذ کند؟ در اینجا، این سؤال طرح میشود که هدف از ارائه مکتب اقتصادی چیست؟ ممکن است برخی تصور کنند که هدف از این مکتب، صرفا جنبه نظری دارد و ما میخواهیم در برابر دیگر مکاتب اقتصادی ، اصولی مشخص را به عنوان مکتب اقتصادی اسلام ارائه کنیم ؛ هرچند درعمل بر طبق موازین فقهی عمل میکنیم، و هیچ مشکل خاصی نیز پیش نمیآید.
اگرچه اصل قلمرو اجتماعی دین، وجود ارزشهای منسجم دینی و در نتیجه ضرورت تدوین یک مکتب اقتصادی جای انکار نیست، اما نکته اساسی این است که ما در فقه با دیدگاهی فردگرایانه به دنبال حجت شرعی هستیم و لذا، دستیابی به مکتب اقتصادی ـ که به طور طبیعی نیازمند به دیدگاهی فراتر است ـ ممکن نیست."