چکیده:
: در این مقاله سعی شده است که به نحو اختصار دیدگاههای متفکران غرب و از جمله نحله مارکسیسم در مقایسه با دیدگاه متفکران مسلمان در ارتباط با موضوع حساس نقش شخصیت در تاریخ مورد نقد و بررسی قرار گیرد و پس از آن و حتی الامکان رویکرد و رهیافت امام نسبت به مقوله «سیاست» و «تحولات اجتماعی» در مقایسه با تئوریهای مطرح شده شناخته گردد.پرسش اساسی این نوشتار آن است که آیا شخصیتها یا «قهرمانان» در تحولات تاریخی نقش اساسی داشته یا شرایط اجتماعی و تاریخی بدون تکیه بر قهرمانان تحولات را رقم میزنند؟ یا اینکه هر دو عامل در پیوندی ناگسستنی به ایفای نقش میپردازند؟ در این میانه، با توجه به ظهور انقلابی بزرگ و سرنوشتساز اسلامی در ایران، رهبری بیبدیل آن و ویژگیهای خاص تحولات به وجود آمده در عرصه جهانی و داخلی با کدام نظریه یا تئوری قابل سنجش میباشد؟
خلاصه ماشینی:
"برای مثال، آیا وقوع انقلاب اسلامی امری مقدر بوده است و بدون تکیه بر رهبری امام فرجام پیروزمند آن قابلیت تحقق داشت؟ اگر چنین است چرا رهبران قبلی جنبشها و جریانات سیاسی ایران به چنین توفیقی دست نیازیدند؟ همچنین، آیا ــ آنگونه که در نظریه پلخانف مشاهده کردیم ــ بستر و شرایط تاریخی ایران در دو دهة 40 و 50 و شرایط بینالمللی آمادگی کامل برای انفجار اجتماعی را داشته است و صرفا نیاز به یک رهبر هوشمند و توانمند بوده است؟ یا علاوه بر اینها آیا بایستی بر پیوند مذهبی و فطری مردم ایران با آمال و آرزوهای مشترک تأکید کرد که گرانیگاه و مرکز این پیوند در وجود شخصیتی بود که نیازها و احتیاجات فطری و مادی و تاریخی آنها را لمس میکرد، کسی که شخصیتی ذی وجوه داشت ــ که از یک سو ریشه در آسمان و ادیان الهی و فطرت خداجو و حقطلب انسان ایرانی داشت و از سوی دیگر به نیازها و مقتضیات زمان خود آگاه بود و به معنای کامل بر تحولات اجتماعی و تغییرات زیرین جامعه اشراف داشت ــ و رهبری یکی از عظیمترین حرکتهای اجتماعی و انقلابی را با موفقیت به انجام رسانید؟ 1 .
علاوه بر آن، شخصیت و تفکر دینی امام خمینی و اساسا جهانشناسی و انسانشناسی ویژة او چنان تواناییها و قابلیتهایی را در وی ایجاد نمود که در اندیشة او حرکت و تحول در ابعاد فردی و اجتماعی یک پیکره را تشکیل میداد و بر این اساس او نتیجه میگرفت که اصولا جهت قیام چه فردی و چه اجتماعی بایستی جهتی الهی و برای خدا باشد و در چنین صورتی، هیچگاه شکست متصور نیست و در هر حالتی پیروزی برقرار است."