خلاصه ماشینی:
خلاصه: شرق در ادبیات قرون هفدهم و هجدهم فرانسه مأموریتهای مذهبی (5) پیر مارتینو ترجمه و تخلص از جلال ستاری - مبلغین مذهبی و شرق، تبلیغ دین مسیح در آسیا، کشف خاور دور توسط یسوعیون.
با اینهمه تبلیغات مذهبی و تبلیغ دین مسیح تا پایان نخستین ثلث قرن هجدهم رونق و پیشرفت داشت، اما از آن پس رو به زوال رفت، چون مبلغان یسوعی از چین و دیگر ممالک آسیائی بیرون رانده شدند و انقلاب فرانسه کار این بیمار نیمه جان را تمام کرد.
باری این جنگنامهها از چین و هند و دیگر ممالک آسیایی اطلاعات بسیار به دست میدهند، اما نقشی که از خاور دور ترسیم میکنند چگونه است؟ وصف مبلغان از خاور دور، وصفی سادهدلانه و بچگانه است و چون قصد آنان دعوت چینیان و دیگران به نذهب نصارا بود، و در این کار توفیق مییافتند، نتیجتا با خوشبینی و خرسندی خاطر درباره نیکی فطرت و پاکی طینت و مکارم و سجایا و فضایل اخلاقی چینیان، ژاپنیها یا دیگران به گزاف داد سخن میدادند و طبیعتا از حقیقت به دور میافتادند.
یسوعیون که سودای مسیحی کردن همه امپراطوری چین را در سر میپروراندند و آرزو داشتند که روزی خاقان نیز مذهب مسیح را بپذیرد، مدعی بودند که امپراطور به دیده احترام در دیانت مسیح مینگرد و آنرا دیانت حقیقی میداند و از پیشرفتهای دین مسیح خوشنود است و حود به این پیشرفت کمک میکند بنابراین امید آن است که خود بزودی مسیحی شود!
اما پسرش Young – Tching تصمیم به منع تبلیغ مذهب مسیح در چین و اخراج مبلغان مسیحی گرفت (1724) و تازه این کار را با چنان نرمی و ملایمت و مدارا و آسانگیری انجام داد که در دنیای آنروز در کمتر کشوری سراغ میتوان کرد.