چکیده:
اگرچه توسعه کشاورزی تابعی از عوامل اقتصادی،اجتماعی و محیطی است اما به نظر میرسد توسعه کشاورزی میتواند به میزان درخور توجهی تابع از تغییر و تکامل دانش و مهارت کشاورزان بهمنظور افزایش کارایی،اثربخشی و پایداری در این بخش باشد.بسیاری از پژوهشگران معتقدند ارتقای ظرفیتهای شناختی(آگاهی،دانش)میتواند هستههای لازم را برای دستیابی به توانمندسازی کشاورزان -که از عناصر توسعه پایدار-بهشمار میآیند فراهم آورد و توسعه کشاورزی را به دنبال داشته باشد.به همین دلیل در مقاله حاضر به این پرسش اساسی پرداخته میشود که آیا بین توانمندسازی و توسعه کشاورزی رابطه معنیداری وجود دارد.بهمنظور پاسخگویی به پرسش مذکور،شاخصهای تبیینکنندهء توسعه کشاورزی و توانمندسازی براساس نوشتارهای موجود و منطقهء مورد مطالعه،تدوین گردید و پرسشنامهای در دو سطح کارکنان جهاد کشاورزی و کشاورزان طراحی شد.بدین ترتیب از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی به شیوهء پیمایشی استفاده شد.یافتهها نشان میدهد که میزان P محاسبهشده بین متغیرهای خوتعیینی،شایستگی و تأثیر با متغیر توسعه کشاورزی،سطح معناداری کمتر از 01/0 دارند.بنابراین میتوان گفت که رابطهای بسیار قوی با جهت مثبت میان سطح توسعه کشاورزی روستاهای نمونه با ابعاد خودتعیینی،شایستگی و تأثیر وجود دارد،اما در سایر ابعاد رابطهء معناداری مشاهده نمیشود.بنابراین،در کل تحلیل آماری،توانمندسازی کشاورزان در توسعه کشاورزی استان اردبیل تأثیرگذار بوده است،بهطوریکه همبستگی توسعه کشاورزی در اکثریت ابعاد توانمندسازی در قالب پرسش تحقیق به تأیید رسیده است.
خلاصه ماشینی:
"پژوهشهای جغرافیای انسانی،شماره 69،پاییز 1388 صص 103-87نقش توانمندسازی در توسعه کشاورزی مطالعه موردی:استان اردبیل عبد الرضا رکنالدین افتخاری*-دانشیار گروه جغرافیا،دانشگاه تربیت مدرس مهدی پورطاهری-استادیار گروه جغرافیا،دانشگاه تربیت مدرس منوچهر فرجزاده،دانشیار گروه جغرافیا،دانشگاه تربیت مدرس وکیل حیدری ساربان-دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی،دانشگاه تربیت مدرس پذیرش مقاله:1/10/87 تأیید نهایی:23/2/88چکیده اگرچه توسعه کشاورزی تابعی از عوامل اقتصادی،اجتماعی و محیطی است اما به نظر میرسد توسعه کشاورزی میتواند به میزان درخور توجهی تابع از تغییر و تکامل دانش و مهارت کشاورزان بهمنظور افزایش کارایی،اثربخشی و پایداری در این بخش باشد.
برای تبیین این فرضیه که بین توسعه کشاورزی و توانمندسازی کشاورزان روستایی استان اردبیل رابطه معناداری وجود دارد،ابتدا بهمنظور نمایش چگونگی مراحل انجام ارزیابی و اولویتبندی و برای سهولت تشریح مدل،15 شاخص مؤثر بر توسعه کشاورزی 27 روستای نمونه به صورت تصادفی طبقهای و 256 کشاورز روستایی از طریق فرمول کوکران به صورت تصادفی انتخاب گردید.
با توجه به اینکه میزان P محاسبهشده بین متغیرهای خودتعیینی،شایستگی و تأثیر با متغیر توسعه کشاورزی سطح معناداری کمتر از 01/0 را نشان میدهد،میتوان استنباط کرد که رابطهء بسیار قوی با جهت مثبت میان سطح توسعه کشاورزی روستاهای نمونه با ابعاد خودتعیینی،شایستگی و تأثیر برقرار است اما در سایر ابعاد رابطه معناداری مشاهده نمیشود.
درنهایت،این نتیجه حاصل شد که دانش توانمندسازی از مهمترین ارکان توسعهء کشاورزی و بهتبع آن افزایش تولید زراعی و درآمد در جوامع روستایی بهشمار میرود و ازآنجاکه امروزه توسعه کشاورزی در اولویت برنامهء اکثر دولتها قرار گرفته است،این خود در گرو توانمندسازی نیروی انسانی شاغل در این بخش خواهد بود."