خلاصه ماشینی:
"تداخل اختیارات شرعی و عرفی و ظهور ملاباشی اشتراک عمل قضاوت در میان امرای دیوان و فقهای سرشناس درگاه شاهی با علمای دیگر،زمینهء مساعدی برای تداخل صلاحیتهای شرعی و عرفی فراهم کرد و در نتیجه این آمیختگی کار دین و دنیا یا شریعت و سیاست،هرجومرجی به وجود آورد و توانست به ملاباشی که یک مقام سادهء درباری بود مجال آن را بدهد که با صدر و قاضی و شیخ الاسلام رقابت کند و این نفوذ ملاباشی را باید یکی از عوامل انحطاط حکومت صفویه در زمان شاه سلطان حسین بشمار آورد که سرانجام به غلبهء افغانان منجر شد قضاوت بعد از صفویه از فتح اصفهان بدست محمود افغان تا انعقاد عهدنامهء ترکمنچای میان رسول و فتحعلی شاه،برای کشور ایران فاصلهء زمانی دردناک و پررنجوگدازی بوجود آمد که اگر شخصیت نظامی معروفی همچون نادرهم در این اثنا چون شعلهای برخاست و فرونشست،بهرهء ملک و ملت ایران از پیروزیهای او بیش از ویرانی و سوختگی و پریشانی و بیسروسامانی نبود و کارها در این فاصله کمتر بر موازین شرعی و قانونی انجام میگرفت،بلکه آنچه دلخواه حاکم روز بود صورت وقوع میپذیرفت.
کاپیتولاسیون و حکومت اسلامی در ممالک اسلامی از عهد خلفای راشدین تا روزی که سلطان سلیمان قانونی پادشاه عثمانی نقض سنت سلف را کرد،همواره رسیدگی و قضاوت در میان پیروان مذاهب اسلامی مقیم سرزمین اسلام حق مسلم حکومتی بود که در داخله زمام امور را در دست داشت و قاضی مسلمانان در رسیدگی به دعاوی اهل کتاب دخالت میکرد و چون مراعات اصل عدالت و بیطرفی از عهد پیغمبر همواره منظور نظر قضا و قاضی مسلمان بود،هرگز اظهار عدم رضایت یا عدم اعتماد و امتناعی در این امر از جانب اهل کتاب یا اجانب اتفاق نیفتاده بود."