چکیده:
التمهید فی علوم القرآن اثر استاد ارجمند آیةالله محمدهادی معرفت مهمترین و
گستردهترین اثر عصر حاضر در وادی علوم قرآن و حلقة ارتباطی میان میراث گذشته و
افقهای باز آینده است. در این مقاله تلاش بر این است که پس از مقدماتی کوتاه در
شناخت علوم قرآنی، این اثر شناسانده و جایگاه آن در میان آثار قرآنپژوهی نمایانده
شود.
خلاصه ماشینی:
"داستان چگونگی شکلگیری التمهید و انگیزه و روشی را آیةالله معرفت در تألیف آن دنبال میکردند از قلم خود ایشان خواندنی است: من از آن روزگار که خواندن آموختم، شیفتة مطالعه در موضوعات قرآنی بودم و به گشت و گذار در کتابهایی که در مباحث گوناگون آن نوشته شده بود میپرداختم و از این کار بیش از اندازه لذت میبردم، تا آنکه در این عرصه پیش رفتم و از آنجا که یکی از مسائل ضروری و لازم بر هر مسلمان ـکه میخواهد پشتیبان محکمی برای دین باشدـ آن است که با قرآن کریم و امور مربوط به آن آشنا گردد، من نیز ژرفکاوانه و دقیق به پژوهش در مباحث قرآنی پرداختم و در خلال مطالعاتی که داشتم، یادداشتبرداری میکردم.
نمونهآوری: یکی از ویژگیهای خوب استاد آیةالله معرفت در التمهید و آثار دیگر خود، آن است که تنها به بحث نظری و کلی اکتفا نمیکنند، بلکه در مباحثی که نمونه و مصداق دارد، نمونههای فراوانی برای آن یاد میکنند، حتی گاه برای دستیابی به نتیجة مطلوب، تمامی مصادیق مورد ادعا را بررسی میکنند.
در ذیل، این منابع را با توجه به نوع علم دستهبندی میکنیم و برای هر دسته به نمونههایی اکتفا میشود: کتابهای علوم قرآن: مانند: البرهان زرکشی، الاتقان سیوطی، مناهل العرفان زرقانی، مباحث فی علوم القرآن صبحی صالح، البیان سیدابوالقاسم خویی، تاریخ القرآن زنجانی، ابیاری و کردی، اعجاز القرآن رافعی، النبأ العظیم دراز و آثار فراوان دیگری در اسباب نزول، اعراب قرآن، قرائات، ناسخ و منسوخ و اعجاز قرآن."