چکیده:
در این مقاله، نخست، گزارشی اجمالی از مهمترین آراء دربارة چگونگی نزول قرآن
وسپس نقد و رد دیدگاه انحصار نزول قرآن به نزول تدریجی ارائه میگردد. پس از آن،
با استناد به شواهد بسیاری از قرآن و حدیث، نزول دومرحلهای قرآن کریم به اثبات
میرسد و به شبهات مربوط به آن پاسخ مناسب داده میشود. در بخش پایانی، با بررسی
آراء گوناگون دربارة نزول دفعی قرآن کریم و استناد به قرآن و حدیث، دیدگاه برتر و
صحیح در این موضوع بیان میگردد.
خلاصه ماشینی:
"براساس آنچه بیان شد، آشکار گردید که دلایل مزبور برای حمل آیة ?إنا أنزلناه فی لیلة القدر?[1] و آیات مشابه آن، بر آغاز نزول قرآن در شب قدر، ناتمام است; بنابراین، ظهور آیات در نزول دفعی بیاشکال است; زیرا چنان که ثابت شد، دلیلی بر منع آن وجود ندارد و افزون بر این، این امر، در لسان روایات نیز تأیید میشود.
در پاسخ میگوییم، این ادعا پذیرفتنی نیست؛ زیرا: اولا، در متن حدیث، عبارت «لم ینزل القرآن إلا فی لیلی القدر» (قرآن نازل نشد مگر در شب قدر) آمده است و یقینا قرآن، غیر از تفسیر قرآن است؛ بنابراین، حمل واژة «قرآن» در این حدیث بر «تفسیر قرآن» خلاف ظاهر و نیازمند دلیل است، در حالی که چنین دلیلی وجود ندارد.
دربارة نزول دفعی قرآن مینویسد: اعتقاد ما این است که قرآن در ماه رمضان و در شب قدر، یکباره به بیت المعمور نازل گردید و سپس از بیت المعمور، طی بیست سال [بر پیامبر?] نازل شد و به راستی خدای تبارک و تعالی دانش [قرآن] را یکجا به پیامبرش عنایت کرد، سپس به او فرمود: «نسبت به قرآن پیش از آنکه به تو وحی شود، شتاب مکن» و فرمود: «زبانت را به سبب عجله در خواندن آن، حرکت مده».
[1] دیدگاه علامه محمدجواد بلاغی صاحب تفسیر آلاء الرحمن در مقدمة آن، به موضوع چگونگی نزول قرآن نپرداخته است، ولی در تفسیر آیة 185 سورة بقره گفته است: قرآن در ماه رمضان به بیت المعمور در آسمان نازل گردید، سپس جبرئیل آن را به تدریج بر رسول خدا?"