چکیده:
«بزه دیده»یا«مجنی علیه»از ارکان مهم پدیده مجرمانه است که متأسفانه تاکنون،
موقعیت واقعی و تعیین کننده خود را در پژوهشهای جرم شناسی نیافته است.صاحبنظران
مسائل حقوق و جزا و جرم شناسی، بیشترین تلاش خود را معطوف عناصری چون جرم، مجرم و
مجازات کردهاند و در نتیجه قربانی جرم که اغلب در وقوع جرم نقش مؤثری ایفا میکند،
از نظر دور مانده است.با ظهور بزه دیده شناسی در دهههای اخیر، گامهای بلندی در مطالعه علمی بزه
دیدگان و شناسایی ویژگیها و عملکرد آنان در ارتکاب جرم برداشته شده است.گذشته از
وجود مشکلاتی نظیر فقدان منابع، جوان بودن تئوریها و وجود ابهام در حدود و ثغور
موضوع، که پژوهش درباره هر دانش نوپایی را با دشواری مواجه میسازد-تحقیقات و
مطالعات بزه دیده شناسی، دارای تنگناها و مشکلات ویژهای است که بدون غلبه بر آنها،
ارزش و اعتبار تئوریهای این شاخه نوین جرم شناسی، خدشه دار میشود.در این مقاله،
یکی از مشکلاتی که فرا روی بزهدیده شناسان قرار دارد، بررسی شده است. نگارندگان
ضمن بررسی درصد بزه دیدگیهای گزارش نشده در کشورهای مختلف جهان، همین موضوع را در
ایران در مورد یک جامعه آمار 1000 نفری، مطالعه و بررسی کرده و چنین نتیجه
گرفتهاند که متأسفانه در ایران نیز بیش از 60 درصد قربانیان جرائم، هرگز مراتب بزه
دیدگی خود را گزارش نکردهاند.در بررسی علل عدم گزارش بزهدیدگیها، موضوعاتی از
قبیل فقدان مدارک، بیاعتمادی به پلیس، حفظ آبرو و شخصیت خود و وجود رابطه خانوادگی
با مجرم، بیشترین درصد را به خود اختصاص دادهاند.در پایان چنین نتیجه گیری شده است
که برنامهها و تدابیر مسئولان سیاست جنایی در امر مبارزه با بزهکاری، تا زمانی که
بر آمار واقعی بزه دیدگان مبتنی نباشند، کارایی و ارزش واقعی خود را نخواهد
یافت.لذا ضروری است مسئولان هر جامعه با جلب اعتماد بزه دیدگان و فراه آوردن
تسهیلاتی در تشریفات دادرسی، درصد بزهدیدگیهای گزارش نشده را که اغلب به انتقام
خصوصی یا انزوای بزه دیده و به عبارت دیگر به بزهکاری یا بزهدیدگی جدیدی منجر
میشود، تقلیل دهند. کلید واژهها:بزه دیده، بزه دیده شناسی
خلاصه ماشینی:
"بررسی آمار بزه دیدگانی که در کشورهای مختلف مراتب بزه دیدگی خود را گزارش نکردهاند و مقایسه علل ذکر شده، نشان میدهد که اولا این مشکل از مشکلات عمومی و فراگیر بزه دیده شناسی است و ثانیا بی اعتمادی بزه دیدگان به کارایی مراجع قانونی، در صدر عواملی است که موجب عدم گزارش بزه دیدگیها میشود.
بر این اساس، ضرورت دستیابی مسئولان سیاست جنایی به آمار واقعی بزهکاری و لزوم برخورد قانونی با کلیه بزهکاران، اقتضا میکند که مراکز پلیس و مراجع قضایی، گذشته از جلب اعتماد عمومی، اولا امکان دسترسی سریع و آسان بزه دیدگان را به مراجع و مراکز مزبور فراهم سازند؛ثانیا از دخالت افراطی در مواردی که زمینه صلح و سازش وجود دارد، به ویژه در مسائل خصوصی افراد پرهیز کنند و ثالثا کیفیت برخورد خود را با بزه دیده و حتی با بزهکار، به گونهای اصلاح کنند که بزهدیده نه فقط در مورد خود، بلکه در خصوص بزهکار نیز احساس نگرانی نکند و از سر ترحم و دلسوزی به بزهکار یا ترس از مشکلات مربوط به درگیر شدن خودش با پلیس، از گزارش بزه دیدگی خویش، خودداری نورزد.
جدول 4 بزه دیدگی و میزان گزارش آن در ایران(1374) فراوانی آمار بزه دیدگیهای گزارش نشده، آن گونه که در جدول 5 مشاهده میشود در مورد جرائم مختلف متغیر است، برای مثال در مورد جرم سرقت بیش از نیمی از سرقتهای انجام گرفته، توسط مالباختگان گزارش شده و درصد موارد عدم گزارش آن، 36/43 است، در حالی که درصد موارد گزارش نشده در خصوص قربانیان جرائم جنسی، افترا و توهین به ترتیب 32/83، 27/90، 47/89 بوده است."