چکیده:
یکی از مسائل عمده در مورد«حق»،رابطهء آن با«تکلیف»است.متفکران در این مسئله اختلاف نظر جدی دارند.آیا میان حق و تکلیف رابطهای وجود دارد؟یا اینکه آن دو هیچ ارتباطی با هم ندارند و به صورت مستقل موجودند؟در صورت وجود ارتباط،آیا به صورت اتفاقی دارای رابطهاند؟یا اینکه ارتباط آنها ویژگی ذاتیشان است؟نیز در صورت وجود تلازم،آیا تلازم آن دو یک سویه است یا دو سویه؟نهایت اینکه آیا تلازم آنها مفهومی است یا خارجی؟ در این نوشتار،ضمن پاسخ به پرسشهای مزبور،مسائل دیگری نیز دربارهء تلازم حق و تکلیف مطرح شده است.
خلاصه ماشینی:
"آیا حق و تکلیف،اموری متقارن و مرتبط با هم هستند،یا بیگانه از هم و غیر مرتبط؟آیا تحقق و ثبوت حق برای یک موجود-یا دستهای از موجودات-استلزامی با تحقق و ثبوت تکلیف ندارد، به گونهای که بتوان حقوقی را در نظر گرفت،بدون اینکه به تبع آنها تکالیفی پدید آیند؟در صورت وجود تکالیف،آیا تقارن میان حق و تکلیف،تقارنی اتفاقی و معلول عوامل بیرونی و قابل زوال است؟یا اینکه فرض مذکور باطل است و هیچ گاه ثبوت حق بدون ثبوت تکلیف قابل تصور نیست؛یعنی میان آن دو تلازم1برقرار است؟در صورت پذیرش فرض دوم،آیا تلازم میان حق و تکلیف یک سویه است یا دو سویه؟از سوی دیگر،آیا هرحقی مستلزم تکلیف است یا صرفا میان بعضی از حقوق با بعضی از تکالیف تلازم وجود دارد؟نیز آیا تلازم میان حق و تکلیف منحصر به نوع واحدی است یا تلازم میان آن دو به چند صورت قابل تصور است؟در صورت وجود انواع تلازم بیان حق و تکلیف،آن انواع کدامند؟2 پرسشهای مزبور مهمترین مسائلی هستند که این نوشتار در صدد پاسخ به آنهاست.
الثانیة،الجزء الرابع،ص 0641-/1641خلیل بن احمد فراهیدی،کتاب العین،تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی(قم، دار الهجره،5041)،الجزء الثالث،ص /6ابو هلال العسکری،معجم الفروق اللغویة(قم،جامعهء مدرسین، 2141)،ص 391-/491احمد بن فارس بن زکریا،معجم مقاییس اللغة،تحقیق و ضبط عبد السلام محمد هارون(قم،مکتب الاعلام الاسلامی،4041)،ج 2،ص 51 و /91ندیم مرعشلی و اسامة مرعشلی، الصحاح فی اللغة و العلوم:تجدید صحاح العلامة الجوهری و المصطلاحات العلمیة و الفنیة للمجامع و الجامعات العربیة(بیروت،دار الحضارة العربیة،4791)،ج 1،ص /182اسماعیل بن عباد،المحیط فی اللغة،تحقیق محمد حسین آل یاسین(بیروت،عالم الکتب،4141)،ج 2،ص 682-/882احمد رضا،معجم متن اللغة:موسوعة لغویة حدیثة(بیروت،دار مکتبة الحیاة،7731)،ج 2،ص /331مجد الدین محمد بن یعقوب فیروز آبادی،القاموس المحیط(بیروت،دار احیاء التراث العربی،2141)،الجزء الثالث،ص 223-/323راغب اصفهانی،المفردات فی غریب القرآن(بیجا،مکتبة المرتضویة،2631)،ص /521 احمد بن محمد قمری فیومی،المصباح المنیر(بیروت،مکتبة لبنان ناشرون،1002)،ج 1-2،ص 341-441 /محمد مرتضی زبیدی،تاج العروس من جواهر القاموس(بیروت،منشورات دار مکتبة الحیاة،6031)،ج 6،ص 513-/613سعید خوری شرتونی لبنانی،أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد(بیروت،مرسلی الیسوعیة،9881)،ص /512محمد معین،فرهنگ فارسی(تهران،امیر کبیر،2631)،چ پنجم،ج 1،ص 3631."