خلاصه ماشینی:
"رابطهء نزدیک و مستقیم فرهنگهای ایرانی با سایر ملل شرق و غرب،و تأثیر هریک در دیگری،که مسئلهای بسیار مهم میباشد،موضوع بحث ما است و دوره بدوره،مورد مطالعه و بررسی کلی قرار میگیرد: دورهء مادها هزارهء اول قبل از میلاد مرحلهای خاص برای تاریخ دنیا محسوب میشود، و آن ایجاد و تکوین حکومتهای مقتدر و معظمی در آسیای غربی چون آشور، اورارتو،و ماد میباشد،که از سه نژاد سامی،آسیانی و آریائی تشکیل شده بود.
آشور و اورارتو و اقوام آسیای صغیر دارای فرهنگ و تمدنی بسیار (9)-گیرشمن:ص،120 (10)-گیرشمن:ص،117 درخشان و ریشهدار بودند،و روابطی که از همان ابتدای زندگی مادها در ایران بین ایشان برقرار گردید گذشته از آثار سیاسی و اقتصادی آثار بسیاری در ساختن و پرداختن تمدن و فرهنگ این قوم جوان پدید آورد،چه مادها که نحوهء زندگی قبیلهای داشتند خیلی زود تحت تأثیر همسایگان شهرنشین و متمدن خود قرار گرفتند و این نفوذ معنوی بقدری شدید بود که پس از مادها به سلسلههای بعدی ایرانی نیز منتقل گردید.
گزنفون21که در رأس سپاهیان یونانی بخدمت کوروش صغیر در آسیای صغیر درآمد،پس از مرگ کوروش با گذشتن از غرب ایران،بسرزمین خویش بازگشت،و با خود اطلاعات فراوانی از ایران بیونان برد،که نتیجهاش تأثیر بسیار گذاشت«بازگشت ده هزار نفری»میباشد که در وضع آیندهء دو مملکت در اثر دیگر وی بنام«سیروپدی22طرز تربیت،و زندگی نجیبزادگان ایرانی و آداب و رسوم آنان شرح داده شده؛که ضمن آن گزنفون میخواسته برای یونانیان چگونگی صفات عالی و درس خوب زیستن را تشریح کند،و برای اینکار ایدهآل خود را کوروش انتخاب کرده،و قهرمان کتاب قرار داده است."