چکیده:
آن چه در رابطه با حرکتهای اجتماعی هر ملتی در فرهنگ آناننقش ایفا مینماید،خرده فرهنگی به عنوان فرهنگ سیاسی است.نویسنده بحث خود را در ارتباط با نقش همگرایی ملت ایران در حرکتهای دورهی معاصر با این جمله آغاز نموده،و علت وجود همگرایی اخیر و بلکه همهی نمودهای آن را در طول تاریخ تشیع مرهون وجود دو اصل انتظار و غیبت امام زمان(عج) میداند که فرهنگ سیاسی شیعه را شکل میدهند.
وی سپس به بررسی ابزار و اسباب مادی و معنوی بسیج مردم میپردازد و نقش مساجد و تکایا را،که همواره مرکز اتحاد و اجتماع مردم برای کسب آگاهی و انسجام ملی بودهاند،در این رابطه تشریح میکند. بررسی همهی تاریخ تشیع نه مقدور و نه مورد نیاز است،لذا نویسنده با تمرکز دورهی معاصر،از قیام پیروز تنباکو برای ناکام نمودن استعمار آغاز نموده و مبحث خود را به انقلاب پیروز ملت ایران در سال 7531 ختم نموده است.
مرحلهی آغاز قیام یا نهضت مشروطه در ارتباط با مسألهی مورد بحث از اهمیت زیادی برخوردار است،چنانکه فرجام آن نیز قضیهی خلف را اثبات مینماید،یعنی جایی که همگرایی جای خود را به واگرایی و شق عصای وحدت داده و نتیجهی معکوس میدهد؛همچنین در تداوم مشروطه در همین رابطه به همگرایی و سپس واگرایی مردم در جریان دولت مصدق اشاره میکند.
نویسنده پس از اشارهای به ویژگیهای انقلاب اسلامی ایران و قدرت سازماندهی آن در بسیج و ایجاد همگرایی همهی اقشار مردم در جهت پیروزی در عقبات بسیار سختی همچون جنگ هشت ساله و...؛و نقش بسیار حساس آن در الگودهی به همهی کسانی که میخواهند در آینده راه پیروزی بر دشمن و نیل به اهداف آرمانی خود را دنبال نمایند،آن را از جهت دارا بودن همهی شرایط همگرایی و پایداری،یک نمونه و الگوی کامل میداند که موفقیت پیروان خود را در پی دارد.
خلاصه ماشینی:
"آنچه در رابطه با حرکتهای اجتماعی هر ملتی در فرهنگ نقش ایفا مینماید،خرده فرهنگی به عنوان فرهنگ سیاسی است.
2)تداوم قیام و حرکت شیعه بر محور حکومت پنهانی امام منتظر(عج)،به وسیلهی علما و خلفای ولایی ایشان در زمان غیبت به وقوع میپیوندد و همین
این است که حرکت،ریشه در باورهای عمیق مردم ما به اسلام داشته و علما و در رأس آنها مرجع تقلید زمان،مرحوم میرزای شیرازی رهبری آن را
بود که در امر مرجعیت تامهی دینی مرحوم میرزا محمد حسن حسینی شیرازی قدس سره
فکرم خطور نکرده بود که روزی مرجع دینی مردم بوده و به این امر عظیم دچار
روحانی نقش اول کلیدی را در رهبری و بسیج سیاسی مردم داشتند(لطیف
یکی از تحلیلگران مسائل انقلاب و ایران در این خصوص مینویسد:
قیام انبیای عظامی همچون ابراهیم علیه السلام و محمد صلی الله علیه و آله بود،چنانکه مردم نیز در
همانگونه که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله برای پیروزی انقلاب خود نه بر ابرقدرت
بیگمان اگر تکیه بر مردم و وابستگی به الله خمیرمایهی این انقلاب را تشکیل نمیداد،و تودههای میلیونی مردمی با حمایت بیمثالشان در طول نزدیک به
بیست میلیونی-در طول این چند دهه برای پاسداری از آرمان انقلاب اسلامی و
کشوری که از این نظر میتواند بدیل ایران قرار گیرد ژاپن است که هرچند
آنکه خوب به اهمیت نقش آن در ایجاد همگرایی مردم به محوریت این مرکز
بررسی تاریخ گذشته را صرفا از آن جهت مورد التفات قرار میدهیم که همچون آینهای پیش روی ما برای عبرت است."