چکیده:
ایران با جمعیتی حدود یک درصد از کل جمعیت دنیا حدود پنج درصد مصرف کل چای جهان را به خود اختصاص داده است. مصرف سرانه کشور 1550 گرم است که 50 درصد آن در داخل تولید و بقیه از طریق واردات تامین می شود. در این نوشتار به بررسی مزیت نسبی تولید چای در استان گیلان پرداخته شده است. دادههای جمع آوری شده در مورد چای کاران استان گیلان مربوط به سال زراعی 1382-1381 است و برای تعیین مزیت نسبی چای از سه معیار منفعت خالص اجتماعی ، هزینه منابع داخلی و نسبت هزینه به منفعت اجتماعی استفاده شده و برای محاسبه نرخ سایه ای از روشهای برابری قدرت خرید نسبی، برابری قدرت خرید مطلق و روش فائو استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که گیلان نسبت به کشورهای هند و امارات متحده عربی به عنوان صادرکننده های چای به ایران دارای مزیت نسبی است و از نظر صادرات نسبت به کشورهای انگلستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، افغانستان و اوگاندا دارای برتری نسبی است
خلاصه ماشینی:
"فرمول محاسبه سود خالص اجتماعی به این صورت است: (1)(به تصویر صفحه مراجعه شود) که در این رابطه: ؟:قیمت سایهای ستاده O ؟:قیمت سایهای نهاده قابل تجارت j ؟:قیمت سایهای نهاده غیر قابل تجارت k ؟:مقدار لازم از نهاده j ام باری تولید یک واحد ستاده O ؟:مقدار لازم از نهاده K ام برای تولید یک احد ستاده O ؟:عملکرد در هکتار ستاده O معیار SCB نیز میتواند به صورت زیر نشان داده شود که در آن: ؟:معادل قیمت سر مرز ستاده O ؟:قیمت سر مرز نهاده j برحسب ارز خارجی،در بر گیرنده هزینههای حمل و نقل، انبارداری و با در نظر گرفتن اختلاف کیفیتها است E^* نرخ ارز سایهای را نشان میدهد.
با توجه به مقادیر محاسبه شده برای دو معیار هزینه منابع داخلی و هزینه به منفعت اجتماعی در مقابل کشورهای هند و امارت متحده عربی که در فاصله بین صفر و یک قرار دارند،واردات چای به ایران از دو کشور یاد شده دارای منفعت اجتماعی بوده و مزیت نسبی دارد زیرا با واردات چای از این کشورها هزینه واقعی حاصل از به کار نگرفتن منابع تولیدی در داخل کشور کمتر از منافع حاصل از واردات است و واردات با قیمتهای یاد شده وارداتی دارای منفعت اجتماعی بالایی است.
با توجه به معیارهای منفعت خالص اجتماعی،هزینه منابع داخلی و هزینه به منفعت اجتماعی در مقابل کشورهایی که ایران به آنها چای صادر میکند نشان داده شده و براساس معیار منفعت خالص اجتماعی در نرخ ارز برحسب PPP نسبی (E1) ،چای ایران در مقابل رومانی،روسیه،قرقیزستان،قزاقستان،کویت و هند دارای علامت منفی بوده که نشان میدهد هزینههای واقعی در تولید چای بیش از منافع حاصل از فروش آن به کشورهای یاد شده است."