چکیده:
عباراتی پیچیده و مشکل در نظم و نثر ادبیات فارسی وجود دارد که به شرح و توضیح محتاج است.اشعار حافظ و خاقانی و مولوی و حتی سعدی و نثر کلیله و دمنه و مرزباننامه و تاریخ بیهقی این مشکل را در بعضی جایها دارند.شرحدهندگان برداشتهای نادرست عرضه داشتهاند و چون این معانی خطا به کتابهای درسی هم راه یافته بر خود لازم دانستم که معنای حقیقی عبارات را آنچنانکه گوینده اراده کرده و گفته است یادآوری کنم و از این راه وظیفه خودم را به ادبیات کشورم ادا نمایم.مقاله ذیل بخشی از این روشنگری است.
خلاصه ماشینی:
وسعت مطالعه و آگاهی از علوم و فنون مختلف و هوشیاری و قدرت تداعی و توجیه و تفسیر نظم و نثر مصنوع و متکلفانه اهمیت و کارآیی زیاد دارد و چون این همه مزیتها در یک نفر پیدا نمیشود بدین سبب قرنهاست بر بعضی از متون فارسی از قبیل غزلیات حافظ و مثنوی مولوی و خمسه نظامی و قصاید خاقانی و گلستان و بوستان سعدی شرحها و تفسیرها و تعبیرهای گوناگون نوشتهاند و مینویسند و خواهند نوشت اینک ضمن ستایش از زحمات کسانی که در این راه کوشیده و با نوشتههای خود به بنده امکان نقد و بررسی و مجال قلم فرسایی بخشیدهاند نظرات و یافتههای خود را دربارهء معانی برخی از عبارات در معرض قضاوت اهل علم و ادب میگذارام و برای داوری صاحبان ذوق سلیم ابتدا تعابیر و معناهایی را که شارحان بیان داشتهاند با ذکر نام کتاب میآورم و سپس نظر خود را بیان میکنم تا خواننده هردو معنا را خوانده باشد و سپس به قضاوت بنشیند و ممکن است معنای پیشنهاد شده از طرف این بنده ناموجه و ناصواب شناخته شود بهرحال از اظهار عقیده بیمناک نیستم تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
" و در کتاب دیگر دبیرستان بنام فارسی و آیین نگارش سال اول دبیرستان در آخر کتاب که از نشانهگذاری و اهمیّت آن سخن رفته است،این بیت را برای نشاندادن فرق درست خوانی با غلط خوانی مثال آورده و نوشتهاند: "در این مثال بنگرید که چگونه یک ویرگول(بند)میتواند معنی بیتی از سعدی را تغییر دهد: از در بخشندگی و بنده نوازی مرغ هوا را نصیب ماهی دریا اگر هیچ علامتی در مصرع دوم نباشد معنایش این است که:پروردگار به دلیل بخشندگی و بندهنوازی خود پرندگان هوا را روزی ماهیان دریا قرار میدهد.