چکیده:
شهر تهران به عنوان یکی از قریههای کوچک شهرستان بزرگ ری و درنهایت با جمعیتی بسیار محدوداکنون به کلانشهری با حدود 7 میلیون نفر ساکن تبدیل شده است. فقط طی صد سال اخیر-به ویژه درنیمهء دوم آن-جمعیت این شهر 42 برابر و مساحت آن 30 برابر شده است. از آنجاکه کاربری مسکونی بیش از 40 درصد مساحت زمین شهری را دربر میگیرد و رشد سریع جمعیت موجب افزایش تقاضای مسکن میگردد،معضل کمی و کیفی مسکن در این شهر نمود یافته است. چنین رشدی را ردش غیر طبیعی میدانم و با بررسی عمیقتر موضوع،این رشد غول آسا را حاصل استقرار و تسلطبخش خصوصی و درنهایت عدم سیاستهای کنترلی دولت بربخش مسکن میدانم و معتقدم که سیاستهای ضعیف،گاه نادرست و در بعضی موارد کامل اجرا نشده،موجب پیآمدهای فیزیکی و فضایی مسکن،توسعهء بیرویه و ناموزون شهر،حاشیهنشینی،استقرار مسکن برروی گل یا پهنههای زلزلهخیز و نیز پیامدهای اقتصادی،کالبدی و اجتماعی و در نهایت پیامدهای سیاسی و زیستمحیطی شده است.
خلاصه ماشینی:
پس از حملهء مغول در سال 716 ق و ویران شدن ری و سرازیر شدن جمعیت اضافی،همگی دارای ذوق و سلیقهء بومیان غارنشین نبودند و به ساخت مسکن در سطح زمین پرداختند،همچنین با ساخت حصار و بازار در سال 169 به وسیلهء شاه طهماسب به منظور کنترل ساکنین و گرفتن مالیات،نخستین حرکت در تغییر چشمانداز به وسیلهء سیاست حاکم در چشمانداز دیرین شهر تهران حادث شد (شهریار عدل،5731،ص 41)و به دنبال آن تهران به عنوان پایتخت قاجاریه به وسیلهء آقا محمد خان و فتحعلی شاه و به خصوص ناصر الدین شاه در سال 4821 ق با تخریب حصار زمان شاه طهماسب و فتحعلی شاه و گسترش حصارهای شهر،بویژه در جهت مناطق ییلاقی شمال تهران،چشمانداز جدیدی از تهران حادث شد؛چشم انداز متفاوتی با چشمانداز دیرین،شامل مساکنی واقع برسطح زمین و محصور در میان دیوارها و به دلیل توسعه در فاصلهای نزدیکتر به ری و شمیران واقع گردیده بود.
همچنین درامد حاصل از افزایش قیمت نفت در سال 2531 به احداث خانههای تازه و محلات جدید در مناطق متوسط شهر مثلا(گیشا و لویزان)و نیز فقیرنشین تهران به سمت جنوب و خارج از محدودهء 52 ساله گسترش یافت و در اثر فشار مالکانی که بدون پروانهء ساختمان به خانهسازی میپرداختند،دولت ناگزیر محدودهء 52 ساله را رها کرد.
2-تحلیل پیامدهای اقتصادی سیاستهای مسکن 1-2-کالایی شدن مسکن و اقتصاد ناسالم شهری به دنبال تغیرات سیاسی،اقتصادی،سال 2331 و اصلاحات ارضی دههء 04 تعداد قابل توجهی از فئودالهای سابق از مناطق مختلف کشور به شهر تهران آمده و قسمت اعظم سرمایههای خود را در بخش مسکن صرف کردند که شامل خرید زمین،و در سالهای بعد در اثر مهاجرت گروه انبوه جمعیت به این شهر به ساختمان سازی پرداختند.