چکیده:
بررسی نظام اداری ایران یکی از مباحث قابل توجهی است که در دهههای اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است،ولی این موضوع در مورد برخی از سلسلهها از جمله خوارزمشاهیان مورد توجه نبوده است.
در این مقاله تلاش خواهد شد جایگاه وزارت در دورهء خوارزمشاهی مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
"شمس الدین ابو الفتح محمد بن علی الحجی وزیر دیگر آتسز و نیز از ممدوحان وطواط بود
میدانست وزیر از افراد منسوب شده به مناصب حکومتی رشوه میستاند،به صورت غیرمستقیم به قاضی پیام داد که«با نظام الملک در این باب تکلفی نکند و خدمتی
که ولیعهد سلطان بود کرد و به نوشته نسوی پس از آن فرامین ناصرالدین محمد بن
سلطان محمد خوارزمشاه پس از عزل وزیر خود و ظاهرا از غیظ و غضب اقداماتی که
اولین وزیر سلطان جلال الدین خوارزمشاه،شمس الملک شهاب الدین الپ هروی است.
سلطان محمد خوارزمشاه وزیر شاهزاده جلال الدین بود.
سلطان هنگامی که مناطق متصل به مرز هند را به فرزندش جلال الدین واگذار کرد،شمس الملک وزیر را به نیابت از
فخرالدین ملقب به بلدرچین یا بلدرجی یا یولدوزچی وزیر سلطان جلال الدین خوارزمشاه است.
شرف الملک برای نجات او موجب شد که سلطان جلال الدین فرمان قتل وزیر را صادر
فراش مخصوص شرف الملک که شاهد اجرای فرمان سلطان بود برای نسوی این واقعه را
مرگ زود هنگام سلطان جلال الدین اجازه این کار را به وی نداده است.
دیگر القاب وزیر در این دوره نظام الملک یا شرف الملک بود.
دیوان انشاء سلطان تکش را عهدهدار بود وظایفی را برای وزیر برمیشمرد،ولی وی اطلاع
نیست که تمامی این وظایف در دوره خوارزمشاهی از اختیارات وزیر بوده است.
ها و به کارگیری افراد جنگی بود که از این لحاظ وزیر عرض بیشتر با سلطان در ارتباط
وزرای اسلاف او یعنی شرف الملک وزیر جلال الدین این بخت و اقبال را نداشت."