چکیده:
هیچ جامعه شناخته شدهای نیست که در آن نوعی از دین وجود نداشته باشد. دین در بسیاری از جوامع جزء بنیادی و اساسی از فرهنگ است که هنجارآفرینی و نقشآفرینی مهمی در حیات اجتماعی انسان ایفا میکند. دین ترکیبی از باورها و اعمال است. مراسم و مناسک از اعمال دینی است که بخش گستردهای از کنشهای اجتماعـی ما را شکل میدهند. تـنوع، گستردگی، پـویایی، تاثیر فـرا زمـان و مکان، از جمله ویژگیهای مراسم و مناسک دینی در فرهنگ جامعه ماست.
مراسم عاشورای حسینی یکی از باشکوهترین و عظیمترین مراسم در کشور ماست که با گذشت بیش از هزارسال هنوز هـم به صورت زنـده و پویا در حیـات اجتماعی ما جریان دارد و منشا تحولات و هنجارآفرینی فراوانی در کنشهای فردی و اجتمـاعی شده است. از آن جا که بقا و ماندگاری هر عنصـری در نظام فرهنـگی به کارکردهایی بستگی دارد که برای نظام اجتماعی انجام میدهد، بررسی برخـی از کارکردهای اجتماعی مراسم عاشورا که سبب ماندگاری آن در نظام فرهنگی کشور ما شده است، موضوع مقاله حاضر را تشکیل میدهد.
There is no known society in the world in which there is not some kind of a religion. In many societies religion is a basic and fundamental component of culture and plays a major role in man’s social life and the formulation and establishment of acceptable norms in those communities. Religion is a mixture of beliefs and practices. Religious ceremonies and rituals shape a large part of our social actions and behaviors. Variety, prevalence, vitality, and overall and eternal influence are among peculiarities of religious ceremonies and rituals in our culture in this country.
The rituals of Imam Husayn’s ‘Ashura’ are one of the greatest and most magnificent religious ceremonies in our society. After more than a thousand years these rituals are still performed here in a vivid and lively manner lifting up our social life every year and reinforcing a great deal of good traditions and conventions and molding a great number of desirable norms in our individual and social actions and conducts. Since the survival and continuity of any element in the cultural organization of any social system depends on the functions that it performs in that system, some social functions of ‘Ashura’ rituals that have caused its duration in the cultural system of our country comprise the subject of this article.
خلاصه ماشینی:
"علاوه بر منسکی مانندنماز که در شبانه روز پنج یا سه بار به صورت فرادا یا جماعت انجام میگیرد یا روزه کهمنسکی ادواری است که یک دوازدهم از طول سال را شامل میشود و دیگر مناسک کهجزء فروع دین به حساب میآید،مراسم متعدد و متنوعی همراه با جشن و سرور در قالباعیاد مذهبی(مانند عید فطر،قربان،مبعث و ولادت پیامبر صلی اللٰه علیه و آله و سلم و ائمه معصومینعلیهم السلام...
البتهمیزان تاثیرپذیری از این ساختارها از فردیبهفرد دیگر متفاوت است و به میزانی که افرادشرکت و حضور همه جانبه و آگاهانهای در مراسم دینی داشته باشند میزان الگوپذیری،نظارت اجتماعی و پیوند بین نسلی بیشتر خواهد بود.
مراسم و مناسک در جامعه ما باتوجه به برگزاری آنها در سطح گستردهایدر سراسر کشور و در تمام محلههای شهری و روستایی و با حضور گسترده اقشار از گروه-های مختلف و همچنین پیوندشان با ارزشها و هنجارهای دینی بهگونهای است کهبخش عمدهای از ساختارهای فرهنگی را شکل داده و بر نظام اتماعی و شخصیتی تاثیردارند.
بهطور مشخص دو پیشنهاد زیر درباره مطالعه جامعهشناسی مراسم عاشورا مطرحمیشود: (i) rebew (ii) motrem &%03008SATG030G% 1-پیشنهاد تکمیلی:از آنجا که فرضیههای این تحقیق در دو سطح مورد آزمونواقع شده است،بررسی و آزمون این فرضیات در جامعه آماری دیگر مانند جامعه شهری ویا با تغییرات اندکی در شاخصهای متغیر مستقل،و بررسی رابطه آن با پیامدهای مراسمعاشورا و مقایسه نتایج آن با پژوهش حاضر میتواند از جهات مختلف مهم باشد.
نکته پایانی آن است که شاید نتوان این نوعشناسی را دقیقا مطابق با نوعشناسیمرتن(در هماهنگی یا ناهماهنگی دو بخش نظامیافته ساختار اجتماعی)دانست،ولی تبییننوعشناسی مرتن برای شرکت کنندگان در مراسم دینی در حوزه جامعهشناسی خصوصاجهت فهم معنای کنش اجتماعی بسیار ارزشمند خواهد بود13."