چکیده:
افزایش سطح رفاه،تغییر الگوی مصرف و در نتیجه تولید انبوده مواد بستهبندی و محدودیت مکان برای دفن پسماند در دههء 08 میلادی یک شرایط تهدیدآور در بخش مدیریت جمعآوری و دفن پسماند شهرداریهای آلمان بهوجود آورده است. همچنین بررسی تمام شدن ذخایر طبیعی در پایان دهه 08 سیاست محیط زیست آلمان را شدیدا تحت فشار قرار داده.متوجه شدند که باید برنامهریزی پایداری برای مدیریت پسماندهای بستهبندی به عمل آورند و حرکت یکطرفه اقتصاد به حرکت اقتصاد چرخشی تبیدل کنند.لذا برای اولینبار در جهان در آلمان در سال 2991 قانون مدیریت پسماندهای بستهبندی را تصویب نمودند. تمامی تولیدکنندگان مواد بستهبندی ملزمبه جمعآوری و برگشت مواد جهت استفاده مجدد گردیدند.براین اساس شرکت DSD (مخفف DUALE SYSTEM DEUTSCHLAND به معنی سیستم دومی آلمان)بامشارکت 004 تولیدکننده آلمان برای مدیریت پسماندهای بستهبندی تاسیس گردید.تمامی تولیدکنندگان و مصرفکنندگان مواد بستهبندی برای عرضه کالای خود،ملزم به امضاء قرارداد باشرکت DSD و شناسایی کالای خود با علامت نقطه سبز-گردیدند.در مقابل برای تولید و مصرف هر تن مواد بستهبندی ملزمبه پرداخت مبلغی برای جمعآوری،جداسازی و بازیافت و پردازش به صندوق DSD گردیدند.شرکت DSD ازطریق انعقاد قرارداد باشرکتهایی اقدامبه جمعآوری ماهیانه پسماندهای بستهبندی که در کیسههای زرد توسط شهروندان جداسازی و نگهداری میگردد ،نموده و پس از جمعآوری به واحدهای جهت جداسازی و سپس بازیافت و پردازش انتقالیافته و از محل تعرفه دریافت حق استفادهاز علامت سبز هزینههای آن را پرداخت مینماید.
هماکنون 62 کشور عضو شرکت DSD هستند.بهطوریکه اتحادیه اروپا خود به تشکیل یک سازمان به نام PROEUROPE برای تدوین و برنامهریزی مدیریت پسماندهای بستهبندی در اروپا نموده است و برای کشورها تعیین تکلیف نموده تا سال 8002 بهنسبت چند درصد مواد بستهبندی تولیدشده را جمعآوری و بازیافت نمایند و تا پایان سال 7002 برنامه تا سال 4102 مواد بستهبندی ارائه خواهد شد.
در کشور ایران هنوز در ابتدای خط هستیم.باوجود تولید انبوه روزافزون پسماندهای شهری ناشیاز همین مواد بستهبندی هنوز هیچ اقدام قانونی صورت نگرفته است.
براساس محاسبات آنالیز فیزیکی 84 شهر در سال 13/8%پسماندها را برابر 30%حجم پسماندها را پسماند بستهبندی تشکیل میدهد .یعنی به نسبت سرانه تولید پسماند هر نفر بهطور متوسط 17 الی 02 کلیوگرم پسماند بستهبندی تولید میکند.
توجه کنید،یعنی یک سوم هزینههای جمعآوری و هزینههای دفن که شهرداریها متحمل میشوند مربوط به پسماندهای بستهبندی است که سود آن را تولیدکنندگان دریافت میکنند بار هزینههای آن را شهرداریها و مشکلات آلودگیهای آن را محیط زیست تحمل نماید. لذا ضرورت دارد که شهرداریها یک اتحادیه تشکیل دهند و از سازمان صنایع درخواست نمایند که همانند سایر کشورها،تولیدکنندگان مواد بستهبندی برای مواد رنگ و رنگ بستهبندی خود برنامهریزی نمایند.
خلاصه ماشینی:
"9-استفادهاز تجربه DSD برای مدیریت پسماندهای بستهبندی در ایران بهمنظور برنامهریزی جهت مدیریت پسماندهای بسته بندی در ایران باهدف کاهش پسماندهای دفنی و کاهش هزینههای جمعآوری،دفع و بازیافت لازم است مقدمات کار فراهم گردد که اقدامات اولیه نیز بهعنوان گامهای نخست این فرایند پیشنهاد میگردد: -تشکیل یک کار گروه برای مدیریت پسماندهای بستهبندی(متشکلاز وزارت کشور،سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت صنایع) -درخواست تصویب قانون پسماندهای بستهبندی در چهارچوب قانون پسماندهای ایران از طرف شهرداریهای کشور -درخواست همکاریاز سیستم DSD آلمان یا PRO EUROPE برای انتقال تجربه -شناسایی تمامی تولیدکنندگان و مصرفکنندگان (تولیدی،تجاری)پسماندهای بستهبندی در هر استان توسط ادارات کل صنایع استانها -تعیین تعرفه هزینههای بستهبندی برای تولید کنندگان توسط کار گروه(باحضور نماینده سازمان شهرداری ها و کارفرمایان)براساس کیلوگرم -تعریف و ایجاد ساختار برای مدیریت مواد بسته بندی در ایران نمودار شماره 3-میزان تولید سرانه پسماندهای بستهبندی/سال/کیلوگرم در ایران (به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار شماره 4-میزان تولید سرانه پسماندهای خشک بازیافتی/سال/کیلوگرم در ایران (به تصویر صفحه مراجعه شود) -صدور مجوز استفادهاز علامت نقطه سبز و دریافت تعرفهها از طریق عقد قرارداد با شهرداریها -و شرکتهای جمعآوری و بازیافت در شهرها و مناطق ایران -اطلاعرسانی عمومی به تمامی شهروندان در خصوص الزام تفکیک پسماندهای بستهبندی از محل دریافت تعرفهها -فراهم نمودن امکانات برای تفکیک(استقرار مخازن توزیع کیسههای مناسب)از محل دریافت تعرفهها -جمعآوری پسماندهای بستهبندی با استفادهاز پتانسیلهای موجود استانی و منطقهای و پرداخت هزینه های آن از محل دریافت تعرفه -انتقال تحویل پسماندهای بستهبندی به واحدهای جداسازی و پرداخت هزینههای آن از محل تعرفهها -فروش پسماندهای قابل بازیافت توسط مدیریت پسماندهای بستهبندی یا توسط واحدهای بازیافت و کسر آن از مبلغ."