چکیده:
قرآن کریم سه روش و رویکرد در آموزش دین مطرح ساخته است: روشعقلی ـ فلسفی؛ روش عرفانی و روش هنری. شیوهی هنری، نخستین اولویت رادارد؛ شیوهی عرفانی در رتبهی دوم و شیوهی عقلی ـ فلسفی در رتبهی سوم قراردارد. باید از هر سه روش استفاده کرد؛ ولی آنچه تا کنون تحقق یافته است، روشعقلی ـ فلسفی است.
خلاصه ماشینی:
البتهاین آیات در قالب اصطلاحات فلسفی رایج مطرح نشدهاند؛ اما محتوا و روش آنها ماهیتا عقلی و فلسفی است؛ زیرا بحث از هستی با استفاده از شیوهی استدلالی و عقلی، در هر جا و باهر زبانی که باشد، به قلمرو علوم عقلی، بهویژه فلسفه، تعلق دارد.
در این جا به چند نکته بایداشاره کرد: یکی اینکه چون امروزه نحلهها و اندیشههای بسیار متنوع غیر دینی و گاه ضددینی مانند عرفان بودا، عرفان چینی، عرفان شینتو و عرفان سرخپوستی رواج یافته، احساسنیاز به عرضهی عرفان ناب اسلامی فزونی یافته است؛ لذا باید دست به کار شد و با احتیاط دراین وادی قدم گذارد؛ چرا که ورود در این وادی هم چون راه رفتن بر لبهی تیغ است.
اگر به قرآنکه مهمترین سند و منبع تفکر اسلامی است مراجعه کنیم، آیات عقلی واستدلالی زیادی خواهیم یافت؛ اما حجم آن، که نشانگر میزان اهتمام قرآن به این روش است،به نسبت، چندان زیاد نیست.
نویسندهی محترم تا حدودی تلاش کرده است کهاین دو مقوله را خلط نکند و تا حد ممکن از این آفت به دور ماند؛ ولی به نظر میرسد که هنوزهم جای تأمل و دقت بیشتری وجود دارد.
البته این نکته هرگز بدین معنا نیستکه در قرآن و سنت اهل بیت علیهمالسلام، معارف و مفاهیم عرفانی در عالیترین و ممتازترین شکلآن وجود نداشته است و یا همهی آنچه در عرفان مصطلح آمده است.
4. مقولههای هنری هر چند در قرآن کریم و سایر متون الاهی، بسیار مورد استفادهقرار گرفته است، ولی نباید روش هنری را در مقابل روشهای عقلی و عرفانی قرار دارد.