چکیده:
کشور ایران به دلیل وجود دو حوزهء خلیج فارس و دریای عمان در جنوب و دریای خزر در شمال،موقعیت بسیار مناسبی برای تأمین ناوگان دریایی داشت؛به عبارت دیگر این دو آبراه در تثبیت موقعیت اقتصادی و سیاسی ایران در منطقه نقش بسیار مهمی ایفا میکردند.پادشاهان نخستین دورهء قاجاری پس از دورهای طولانی کشمکش و جنگهای داخلی و پس از سقوط صفویان کوشیدند تا در خلیج فارس ناوگان دریایی تأسیس کنند.در این مقاله کوشش شده است تا با استناد به منابع تاریخی و اسناد و مدارک موجود،چگونگی شکلگیری نیروی دریایی ایران در دورهء قاجار بررسی شود.از آنجایی که پیشینهء شکلگیری نیروی دریایی به دورهء افشاری میرسد،نخست به کوششهای نادرشاه افشار برای تشکیل ناوگان دریایی و سپس به نقش فریدون میرزا،والی فارس،در دورهء محمد شاه قاجار پرداخته میشود.اگرچه کوشش فریدون میرزا به نتیجه نرسید،زمینهء مناسبی را برای فعالیتهای بعدی ایجاد کرد و امیر کبیر،صدر اعظم مشهور دورهء ناصری،در اندیشهء تحقق این آرزو برآمد و برای تأسیس نیروی دریایی کارهایی بسیار جدی انجام داد.
خلاصه ماشینی:
"یکی از کارهای مهم نادرشاه برای رونق تجارت دریایی ایران در خلیج فارس و دریای
خلیج فارس توجهی نداشتند،ناوگان دریایی ایران به تدریج ضعیف و ضعیفتر شد و جای خود را به کشتیها و قایقهای حمل کالاهای امام عمان و اعراب بحرین و بصره و شارجه
گرفت و به دستور نادرشاه بندر بوشهر پایگاه اصلی دریایی ایران شد و برای مدتی کوتاه
نیروی دریایی ایران،عبد اللطیف خان را عزل کرد اما به کوشش خود برای خرید کشتی از کمپانی ادامه داد.
بندر عباسی در این ایام ناوگان ایران شامل چهار فروند کشتی جنگی و تعدادی قایق
عبد اللطیف خان در کشتی فتح شاه بود و پرچم ایران را که به گفتهء نمایندهء کمپانی دارای زمینهء سفید و نقش یک شمشیر ایرانی به رنگ سرخ در وسط بود،به اهتراز
1150 ق بین آنان ادامه یافت و در این سال عبد اللطیف خان به بندر عباسی بازگشت.
تصرف کنند و پس از چهل روز محاصره به بندر جلفار بازگشتند،در همین ایام نیز عبد اللطیف خان به توطئهء محمد تقی خان شیرازی مسموم شد و در محاصرهء مسقط جان به
به این ترتیب دومین عملیات دریایی ایران در خلیج فارس و اقیانوس هند شکست خورد.
برای تشکیل ناوگان دریایی در دریای خزر و خلیج فارس وارد عمل شود.
فریدون میرزا و تأسیس نیروی دریایی ایران در خلیج فارس در دورهء قاجاریه
کشتی در این منطقه بسیار دیر انجام شد و فایدهء عملی برای ایران نداشت و تجارت در
یکی از این نتایج،تأسیس ناوگان جدید نظامی ایران در دورهء پهلوی اول بود که"