چکیده:
تحقیق اقدامی مشارکتی،رهیافتی جدید در علوم اجتماعی و روانشناسی تلقی میشود که معتقد است، نباید افراد مورد مطالعه در یک پروژه تحقیقاتی را صرفا به عنوان یک آزمودنی یا عضوی از جامعهی آماری محسوب کرد.در این تحقیق کلیهی افرادی که با مسئله مورد تحقیق درگیر هستند،در کلیه مراحل تحقیق باتسهیلگر تحقیق(محقق)همکاری نزدیک میکنند.در این تحقیق،کنش و دانش،ارتباطی دو سویه با یکدیگر دارند و هدف اصلی جلب مشارک افراد درگیر با مسئله و ایجاد تغییر در وضعیت موجود است.معمولا مشارکتکنندگان کسانی هستند که در موقعیت پایین اجتماعی به سر میبرند. اعتماد،اطمینان و همکاری نزدیک محقق با این افراد،زمینهای پدید میآورد که نه تنها وضعیت موجود تغییر میکند،بلکه افراد را به انسانهایی فعال،پویا،قدرتمند،تصمیمگیرنده و منتقد تبدیل مینماید.
در این مقاله،ضمن معرفی تحقیق اقدامی مشارکتی و ذکر ویژگیهای آن،به تفاوتهای بنیادی آن با تحقیقات مرسوم علوم اجتماعی اشاره شده است.مروری بر مبانی فلسفی و اصول هستی شناختی و معرفتشناختی این تحقیق،جایگاه پارادایمی آن را روشن نموده است.تشریخ مختصر مراحل انجام یک تحقیق اقدامی،علاقمندان به این نوع تحقیق را در اجرای عملی آن یاری مینماید.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله،ضمن معرفی تحقیق اقدامی مشارکتی و ذکر ویژگیهای آن،به تفاوتهای بنیادی آن با تحقیقات مرسوم علوم اجتماعی اشاره شده است.
علیرغم رواج کاربرد روشهای استاندارد برای حل مسائل انسانی،رهیافت جدیدی در علوم اجتماعی پدید آمده که معتقد است؛کلیه افرادی که مسئله مورد تحقیق به طور مستقیم با زندگی آنها در ارتباط است،نباید صرفا به عنوان موضوع تحقیق در نظر گرفته شوند،بلکه باید در کلیهی مراحل تحقیق،نقش فعال و پویا داشته باشند.
در انجام هر تحقیق اقدامی مشارکتی باید توجه داشت که موضوع مورد بررسی، ویژگیهای مناسب برای قرار گرفتن در حیطه این نوع تحقیق را داشته باشد.
هستیشناسی11و معرفتشناسی12تحقیقات اقدامی مشارکتی این نوع تحقیق از ارتباط عمیق و غیر قابل انفکاک محقق و افراد مورد تحقیق پدید آمده است.
مراحل انجام تحقیق اقدامی فرآیند تحقیق اقدامی،شامل مراحل پیچیدهای است که برای سهولت امر،میتوان آنها را به صورت ذیل خلاصه نمود: مرحله اول:تعریف و توصیف مشکل مورد نظر؛ مرحله دوم:تجزیه،تحلیل و تفسیر به منظور افزایش درک جمعی نسبت به مسئله؛ مرحله سوم:ورود به مرحلهی عمل برای دستیابی به راهحل مشکلات.
این فعالیتها عبارتند از:پرهیز از کاربرد زبان و طرحهای مستبدانه؛ارائه دستور کار به افراد و آگاه کردن آنها از اهداف و مقاصد تحقیق؛طرز برخورد عادی و بیطرفانه محقق و اجتناب از هر اقدامی که تحقیق مشارکتی را با خطر مواجه کند؛ شناسایی گروههای ذینفع و ارائه تصویر اولیه از محیط مورد مطالعه و اینکه چه کسانی و چگونه در این تحقیق مدنظر قرار میگیرند؛شناسایی تاریخچه محیط اجتماعی و شناسایی مشکلات موجود از نظر مشارکت کنندگان و مسئولان."