چکیده:
عدالت و رشد، پیشرفت و توسعه از جمله مفاهیمی هستند که مطلوب بالذات بشریت در همه اعصار و ازمنه و منتهی آمال هر انسانی در هر زمان و مکانی بوده است. کمتر جریان فکری و جنبش اجتماعی را می توان سراغ گرفت که آن ها را در شعارهای خود مطرح نکرده باشد. اما و در عین حال، دو مفهوم عدالت و توسعه، در چنبره تقابل مالوف مادی- معنوی و دلالت های ثبوتی و اثباتی آن، افتاده و خود به تمایز و دوگانی مهم در معارف انسانی تبدیل شده اند. نگرشی قائل بر تعارض و تضاد بین ایندو است، و نگرشی دیگر به تلائم و سازگاری نظر می دهد و این دو را لازم و ملزوم هم می داند. بدین ترتیب، به هر میزان که نگرش اول مانعی جدی در شکل گیری ادبیات ناظر بر تعاملات نظری و مفهومی بین دو مبحث توسعه و عدالت شده و صرفا به بسط نظری مطالعاتی که نافی یکی از این دو به هزینه دیگری بوده باشد، منجر شده است، نگرش دوم این دو را در کنار هم و تعامل دو سویه با هم می انگارد و از اینرو راه را برای پژوهش های بیشتر باز و قابل تداوم می نمایاند. در این نوشته در پی انجام یک امکان سنجی و ارائه تصاویری از گستره های پژوهشی ممکن و تقویت نگرش دوم در پژوهش های ناظر بر مباحث توسعه و عدالت هستیم. بدینوسیله در پی آن برآمده ایم تا نقشه راه مطالعات مربوط به توسعه مبتنی بر عدالت را ترسیم کرده باشیم.
Justice، growth، progress and development are from the topics that have been important for the human being in all ages; in fact، they have been the utopia for everybody in every time. One can very rarely find any school of thought that does not consider these topics as their main mottos. However، the two concepts of justice and development has been the area for high discussion between researchers and has bring about a high level of dichotomy and duality in the human studies. From one hand، there is a view that believes that these two concepts are contradictory to each other and on the other hand، there is a view that believes these two concepts are complementary to each other. So the first point of view is an obstacle toward the formation of the literature in the theorization of the development and justice area and the second point of view tries to join these two concepts and hence finds way for more theoretical research in this field. This paper tries to do a possibility study in this regards and so defends the second point of view. For doing so، first of all، the theories of development and income distribution، which is related to the topic of justice، are evaluated shortly and then، by decomposing the subjects of justice and development into nine components and forming a matrix، we draw the realm of research topics in the area of development and justice. Then، by extending some cells of this matrix into distinguished tables، we show that there are quite a few research topics for researchers. In other words، the research map in the field of development and justice is drown.
خلاصه ماشینی:
همچنین حسب سنت مألوف در ادبیات توسعه، میتوان طبقهبندی سیاستهای بنیادین41 (همسوی بازار و بر اساس قواعد تخصیص بازار) و سیاستهای مداخلهای42 (هدایت شده از سوی دولت43 و بر اساس قواعد تخصیصی غیر بازاری) را نیز برای این بخش مورد توجه قرار داد، که هر دو مجموعه سیاستی و ترکیبی بهینه از آنها با هم، در دستیابی همزمان به نتایج رشد و توسعه و عدالت موثر و لازم هستند.
از اینروست که یکی از مهمترین و مشکلترین سوالات مطرح در ادبیات اقتصاد توسعه این است که آیا فرایند توسعه انگلستان در قرن هیجدهم قابل تسری، شبیهسازی و توصیه سیاستی به سه قرن بعد و کشوری دیگر است، یا نه؟ بازه زمانی از نظر پژوهشهای ناظر بر ترابط و تعامل عدالت و توسعه، به موارد زیر قابل تقسیم است: تمایز در تحلیلهای ایستا- پویا تمایز در تحلیلهای کوتاه مدت- بلند مدت گستره زمانی انقلابهای کشاورزی، صنعتی، تجاری، فناوری اطلاعاتی در رویکرد دینی، بازه زمانی دنیا- آخرت75 هرچند شاید نتوان همانند موارد سابق، به تک تک سلولهای موجود در بسط سطری (72-64) و عمودی (80-8) در جدول شماره 1، مواردی از موضوعات پژوهشی متداول را فهرست کرد، اما عدم توجه به عامل زمان در این قبیل پژوهشها، منجر به ایستایی تحلیلها و فقدان پویایی در توصیههای سیاستی خواهد شد.
ماتریس تلاقی بازه مکانی در مسئلههای توسعه و عدالت (رجوع شود به تصویر صفحه) جمعبندی مطالبی که در دو بخش ناظر بر مرور ادبیات و تأملات موضوع شناختی در باب گستره پژوهشهای مربوط به عدالت مبتنی بر توسعه، به اجمال و اختصار مورد اشاره قرار گرفت، گویای گستردگی روشی و مفهومی و ظرفیت بالای این بحث در مطالعات اجتماعی – اقتصادی است.