خلاصه ماشینی:
"در حدود 031 سال پیش دو سفرنامهنویس آلمانی و انگلیسی از اسک دیدن کردهاند و مطالبی طبیعتا اندک اما جالب در این باره نوشتهاند: دکتر هینریش بروگش در سفری که به قلهء دماوند داشته است،چه در هنگام رفتن و چه در وقت بازگشت از دهکدهء اسک گذشته و در این باره مینویسد: «...
دارای یک نوع موقعیت استثنای است که شبیه آن کمتر دیده شده،بدین معنی که کوههای سر به فلک کشیده،چنان این شهر را دربر گرفتهاند که جز در نقطهای که رود هراز از آنجا ادامه دارد،تمام شهر بین چند رشته کوه محاصره شده،و سرآمد همهء آنها نیز کوه دماوند است که سیمای چروکیده و سالخوردهاش با اینکه از همه مرتفعتر است ولی از داخل شهر قابل رؤیت نیست چون اسک طوری قرار گرفته که درست در زیر دامنهء این کوه واقع شده است.
81 جالبتر آنکه ده سال پس از مادام کارلاسرنا،یک ایرانی زرتشتی به نام اردشیر خسرو زارع زرتشتی در حدود یک قرن پیش از این جاده عبور کرده و دو روز در اسک توقف داشته و چشمههای آب معدنی اسک را توصیف نموده و هر جا که جمعیتی زرتشتی وجود داشته در سفرنامهء دو هزار صفحهای خود،آمار آنها را به دست داده است،از چنین مسئلهای سخن به میان نیاورده است.
وقایع صحرای کربلا و ممانعت از رساندن آب به خاندان امامت،امر سقائی و رسانیدن آب به همنوع و به ویژه به شیعیان و زوار اهمیت و ارزش بسیار یافت و این مسائل در تشویق برفهچال و تداوم آن بیتأثیر نبوده است،به ویژه آنکه (به تصویر صفحه مراجعه شود) مراسم برفهچال از پنج-شش قرن قبل با کرامات و خواست و وصیت تاج الدین سید حسن ولی امامزادهء مورد احترام منطقه که در«نیاک»نزدیکی اسک قرار دارد گره خورده و هر ساله با موقوفات این امامزاده متبرک شده است."