خلاصه ماشینی:
"1با عنایت به اینکه طیف گستردهای از مهاجران اولیهء افغانی به ایران در دههء 1980 عمدتا بیسواد بودند و راهاندازی آموزش اجباری توسط روسها(و نیز قانون جدید ازدواج)را بسیاری از پناهندگان به عنوان دلیلی اصلی مهاجرت خود ذکر کردهاند2،این تحول واقعا چشمگیر است.
شاید در واقع هم آموزش اجباری در دههء هفتاد میلادی و هم بسته شدن مدراس به روی تمام دختران(و نیز بسته شدن بسیاری از مدارس پسرانه)در دههء 80 در واقع به معنی انکار قدرت و حق تصمیمگیری والدین در مورد فرزندان که شاکلهء تربیت اسلامی صحیح آنها را تشکیل میداده بوده و باعث مهاجرت افغانها از افغانستان به ایران شده باشد.
بسیاری از افغانها به ویژه کسانی که در ایران کار پیدا کرده بودند به طور فزاینده خواهان آن بودند که فرزندانشان را به مدرسه بفرستند:حالا یا مدارس عمومی یا دستکم کلاسهای سوادآموزی و قرآنی؛و این پیش از آنکه دستیابی به آموزش درازمدت برای افغان- ها و خصوصا ساکنان مناطق شهری در ایران تبدیل به خواست اصلی شود.
این رویه به آنها کمک کرد تا احساس کنند که به جامعهء میزبن و جهان بزرگتر اسلام تعلقدارند،اما به محض اینکه دولت ایران از خطابهء اولیهء خود مبنی بر بیمرز بودن جهان اسلام فاصله گرفت و به رویههای ناسیونالیستیتر و طردکنندهتر روی آورد،معلوم شد فقدان ابتکاراتی برای آشنایی جوانان افغانی با تاریخ و فرهنگ افغانستان یا زبان پشتو نقطه ضعفی اساسی است.
"Families on the Move:The Changing Role of Afghan Refghan Refugee Women in Iran", Hawwa:Journal of Women of the middle East and the Islamic World,Vol. 2,No. 2,2004:PP141-171 وقتی ما دربارهء بازگشت صحبت میکردیم،اغلب زنان قانون خانواده را نیز به فهرست دغدغههای اضافه کردند."