چکیده:
حوادث تاریخی مهم و تأثیرگذار به همان اندازه که خود بزرگ و پر اهمیتاند، در غربالگری شخصیتها و چهرههای متنفذ جامعه نیز مؤثرند. وقتی رویدادی همچون عاشورا اتفاق میافتد، موضعگیری افراد، سلبی یا ایجابی، مورد دقت پژوهشگران و حتی عامة مردم قرار میگیرد. بر این اساس، همیشه این پرسش برای عاشوراپژوهان وجود داشته و دارد که چرا برخی نزدیکان حسینبن علی( که از آنها انتظار میرفت در یاری آن حضرت گوی سبقت را از دیگران بربایند، از این قافله خیر عقب مانده، در زمره عاشوراییان قرار نگرفتند. محمد حنفیه، برادر امام حسین(، از این شخصیتهاست که حضور نیافتنش در کربلا این سؤال را در ذهن پرسشگران ایجاد کرده است که چرا وی در کربلا غایب بود و از همراهی برادرش محروم ماند؟ پاسخ به این پرسش با بررسی منابع کهن تاریخنگاری مسلمانان، مسئله اصلی این نوشتار است.
خلاصه ماشینی:
"205 در روایتی از امام صادق( هم نقل شده است که محمد حنفیه نمرد تا این که به امامت علیبن حسین( اعتراف کرد.
الف) دیدگاه نویسندگان اهلسنت برخی مورخان اهلسنت نوشتهاند: محمد هنگام حرکت امام حسین( از مدینه به مکه، با آن حضرت همراهی نکرد و به او پیشنهاد کرد که از یزید و شهرها دوری کند و داعیان خود را به سوی مردم اعزام نماید؛ اگر با او بیعت کردند وارد آن شهر شود.
234 مامقانی از طرفی روایت ستایش محامده (محمدها) 235 را دلیل بر عدالت محمد میداند و از سوی دیگر بیمار بودن محمد را هنگام قیام حسینی، صحیح ندانسته و معتقد است چنانچه بیماری او صحت داشته باشد پس از شهادت امام حسین( و بازگشت اهل بیت( به مدینه بوده است؛ 236 سخنی که از خود محمد حنفیه نیز نقل شده است.
مامقانی نیز مینویسد: جواب درست آن است که یاران شهید امام حسین( افراد معینی بودند و شمار آنها 72 تن که در تقدیر الهی به این افتخار رسیده بودند؛ سخنی که از خود محمد حنفیه نیز نقل شده است».
247 در برخی منابع همانند روایت مذکور با اندک تفاوتی، از زبان خود امام حسین( نقل شده است که امام در کربلا نامهای به این مضمون به برادرش محمد حنفیه نوشت: من الحسین بن علی( الی محمد بن علی و من قبله من بنی هاشم."