چکیده:
نقش برجسته تاجگیری شاپور اول از اهورامزدا و پیروزی شاه در تنگه چوگان بیشاپور در استان فارس،متعلق به دوران ساسانی و با درازای متجاوز از 10 متر بلندای قریب 5 متر دیده میشود و اولین نقش برجسته در بدنه سمت راست تنگه است.این نقش برجسته قدیمیترین نقش برجسته بیشاپور است که به دلیل عدم رسیدگی،قسمت اعظم آن آسیب دیده و ریخته است.براساس بررسیهای انجام شده بر روی سطوح این نقش برجسته،یک پوشش آلودگی سیاه رنگ مشاهده گردیده که این پوشش سیاه تقریبا تمام صخره کوههای این منطقه را تحت تأثیر قرار داده است.از آنجائیکه تاکنون مطالعات علمی و آزمایشگاهی در خصوص آسیبشناسی و فنشناسی نقش برجستههای تنگه چوگان و شناسایی لایهها و مکانیزمهای تخریب احتمالی بر روی آنها و همچنین راه حل حفاظتی برای این نقش برجستهها ارائه نگردیده است.بنابراین برای رسیدن به این هدف،با مطالعات آزمایشگاهی،ساختار نوع سنگ و گونهء گلسنگهای موجود بر روی آن مشخص،و حضور یا عدم حضور این لایهها از نقطه نظر مبانی مرمت نیز مورد تحلیل قرار گرفت.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) (جدول 4)جمعبندی نتایج آزمایش مقطع نازک میکروسکوپیشناسایی آسیب رسوبات سیاه: در مسیر جریان آب میتوان رسوبهایی با رنگهای تیره مشاهده نمود که با توجه به مطالعات در موارد مشابه منشاء پیدایش این رسوبات ممکن است در اثر عوامل گوناگون بوجود آمده باشد.
(نمودار 1) (به تصویر صفحه مراجعه شود) (نمودار 1)مربوط به ph آب از سال 1347 تا سال 1383بررسی آسیبهای بیولوژیکی با مشاهده لایههای سیاه رنگ در زیر میکروسکوپ و مشاوره با متخصص گیاه شناسی و همچنین با توجه به نتیجه آزمایشاتی که وجود درصدی از ترکیبات آلی را در سنگ مشخص مینماید.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (جدول 5)جدول اطلاعات بدست آمده از نمونههای جمعآوری شدهء نقش برجستههای تنگ چوگان نقش اول:تاجگیری شاپور اول از اهورامزدا و پیروزی شاه(سالهای پس از 260 م) نقش دوم:مجموعه نقشهای پیروزی شاپور اول(نیمه دوم سده سوم میلادی) نقش سوم:پیروزیهای سهگانه شاپور اول(نیمه دوم سه سوم میلادی) رسوبات مورد نظر را در آزمایشگاه گلسنگ شناسی23موزه Botanical در کشور فنلاند مورد بررسی و مطالعه قرار داده و گونههای شناسایی شدهء گلسنگ24و خزه نیز به شرح زیر می باشند.
به همین دلیل راه حلهای زیر برای ریشه کن نمودن این گیاه پیشنهاد میگردد: 1-روش مکانیکی 2-ضد عفونی بوسیله مواد شیمیایی 3-استفاده از کاربردهای فیزیکی(تابش طیفهای خاصی از نور)30 با توجه به اینکه گلسنگها در آثار تاریخی نقش تخریبی دارند،زدودن آنها از سطوح با روشهای ذکر شده پیشنهاد میگردد،ولی از آنجایی که سطح سنگ بعد از پاک شدن ضعیف میباشد در اغلب موارد لازم است تا سطح سنگ بعد از پاک شدن مستحکم و تقویت گردد."