چکیده:
تحمل و مدارا نوعی رفتار اجتماعی است که در چارچوب معنایی مناسب با خود پدید
میآید. پلورالیزم اجتماعی مبتنی بر پلورالیزم معرفت دینی و پلورالیزم کلامی نجات
نوعی از تفسیر تحمل و مدارا است که از زمینههای فلسفی مدرن استفاده میکند. جان
هیک در جایگاه کشیش با رویکرد پیشین کوشیدهاست در عبور از تفسیر تاریخی کلیسا
برداشت نوی از مسیحیت را ارائه دهد. در این مقاله ضمن ارائة تفسیر امام خمینی در
جایگاه نمایندة تفکر سنتی دنیای اسلام, به بررسی و نقد اندیشههای جان هیک بر اساس
مبانی نظری و نو او نیز پرداخته شدهاست.
خلاصه ماشینی:
"اشتباهی که جان هیک و بسیاری از نظریهپردازان لیبرال به آن گرفتار شدهاند, این است که گمان میکنند اگر معرفتشناسی، به گونهای باشد که امکان داوری درباره صدق و کذب رفتار دیگران را فراهم آورد, زمینه مدارا و تحمل اجتماعی از بین می رود و اگر معرفتشناسی بهگونهای باشد که ارزش صدق و کذب در معارف را در عرض یکدیگر قرار دهد، زمینة تحمل و پلورالیسم اجتماعی فراهم میآید، و حال آن که هر دو فرض پیشین خطا است؛ زیرا اولا هیچ دلیل منطقی وجود ندارد که راه مدارا با کسانی که از وصول به حقیقت محروم ماندهاند مسدود است؛ بنابراین اگر راه معرفتشناسی به گونهای هموار باشد که امکان داوری دربارة صدق و کذب معرفت و یا رفتار دیگران باقی باشد, از این مقدمه نمیتوان ضرورت خشونت و تقابل رفتاری با کسانی را نتیجه گرفت که از شناخت حقیقت محروم ماندهاند، و ثانیا همانگونه که بیش از این بیان شد, از نسبیت فهم یا همعرض قرار گرفتن همة معرفتهای بشری یا دینی نیز نه تنها نمیتوان توصیه بر مدارا با دیگران را نتیجه گرفت، بلکه راه این نتیجهگیری نیز مسدود است؛ زیرا در این صورت راهی برای غلط دانستن نظر کسی که مدارا را با دیگران نفی میکند یا راهی برای صواب خواندن حال تحمل و مدارا باقی نمیماند."