چکیده:
در این مقاله به بررسی جایگاه امامت و ولایت در نظام هستی در خلال سخنان امام رضا علیه السلام پرداختهایم.در کلام امام رضا علیه السلام،امامت و ولایت جایگاهی بسیار والا در هستی دارد،زیرا آن حضرت،امام را به خورشید و ماه تشبیه میکند که اگر یک لحظه از تابیدن دریغ ورزند،نظامی در عالم هستی نخواهد بود.همانگونه که خورشید و ماه سبب نظام زندگی در زمین است،امامت و ولایت سبب بقا و نظام هستی است و هدف از آفرینش موجودات،خدمت به انسان کامل است که مصداق آن،ولی و امام یعنی پیامبر صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام هستند.ازاینرو،اگر امام و انسان کامل نمیبود،خداوند افلاک را نمیآفرید.همانگونه که اگر خورشید نمیبود،زندگی انسانها به خطر میافتاد و کرهء زمین به جایگاه میکروبها و بیماریها تبدیل میشد؛اگر امام نمیبود،حیات معنوی بلکه حیات مادی برای انسان و دیگر جانداران وجود نداشت و زمین اهلش را در خود فرو میبرد؛اگر امامت و ولایت نبود،حلال و حرام باقی نمیماند؛اگر امام و ولی نبود،فلسفهء خلقت ناگفته میماند و انسانها به سوی قهقرا در حرکت بودند و همانگونه که در قرآن کریم آمده است،بدون امامت و ولایت،دین کامل نمیشد.
تشبیه دیگری که امام رضا علیه السلام فرموده است،تشبه امام به آب گواراست.زندگی انسان و بسیاری از جانداران و گیاهان با آب تأمین میگردد و نظافت و بهداشت به وسیلهء این مایع ارزشمند رعایت میشود؛اگر آب نبود.معصوم نیز رابطهء باطنی عالم هستی و امام و ولی را از نوع رابطهء آب گوارا با انسان میداند که اگر امام نمیبود،دیگر انسان زنده نبود و هم حیات مادی از او گرفته میشد و هم حیات معنوی.
ناگفته پیداست که این تشبیهات از باب تشبیه معقول به محسوس است.امام رضا علیه السلام نیز خواسته است از تشبیه استفاده کند تا انسانها بتوانند با عقل ناقصشان حقایق را درک کنند،وگرنه خورشید،ماه و آب بلکه همهء موجودات در سایهء امام و ولی به وجود میآیند، چنانکه خداوند منان در حدیث شریف قدسی به آن اشاره فرموده است.
خلاصه ماشینی:
"نظام زندگی در زمین است،امامت و ولایت سبب بقا و نظام هستی است و هدف از
امام رضا علیه السلام در این حدیث طولانی مقام امامت را بیان میفرماید.
در سخن امام رضا علیه السلام،امام گاهی به خورشید تشبیه شده است و گاهی به ماه
هستی است که امام صادق علیه السلام به عنوان دلایل توحید یاد کرده و برای اثبات وجود
برای اینکه نقش امام در نظام هستی روشن گردد،باید دید خورشید چه نقشی
ذیل به اختصار نقش خورشید در نظام هستی را بررسی میکنیم،آنگاه تشبیه امام نیز
جایگاه خورشید در نظام هستی همواره برای بشر مطرح بوده است.
نور آفتاب نابودکنندهء انواع میکروبها و موجودات موذی است و اگر تابش اشعهء این نور پربرکت نبود،کرهء زمین تبدیل به بیمارستان بزرگی میشد که همهء
همانگونه که خورشید در نظام هستی نقش بسیار مهم دارد،نقش ماه نیز در نظام
را در زندگیشان درک کنند،امام رضا علیه السلام میفرماید:نقش امام در زندگی همچون
در سخن امام رضا علیه السلام همانگونه که امام به ماه و خورشید تشبیه شده به آب
دیگری از امام رضا علیه السلام آمده است:
میگوید از امام رضا علیه السلام پرسیدم:آیا زمین از حجت خدا خالی
امام رضا علیه السلام در وصف امام میفرماید:امام و ولی سبب عزت مسلمانان است یعنی
و او از امام باقر علیه السلام روایت میکند که فرمود:اگر یک روز زمین بدون
با توجه به همین نکات است که امام رضا علیه السلام میفرماید:
است که در آن روز،حضرت امام علی علیه السلام به ولایت برگزیده شد،و خداوند آن"