چکیده:
تبانی یکی از جرمهای شایع در انجام معاملات دولتی در سامانهء حقوقی ایران است.معاملات دولتی در ایران به دو شکل مناقصه و مزایده انجام میشوند.تبانی در مناقصه بیشتر در معاملات بزرگ صورت میگیرد و اغلب به شکلهای زیر تحقق مییابد:ارائهء قیمت بسیار بالا برای برنده کردن شخص موردنظر؛ارائهء پیشنهادهای مبهم،مشروط،بدون سپرده و خارج از نوبت؛انصراف از ادامهء فرایند مناقصه؛عدم حضور در فرایند مناقصه؛خودداری از انعقاد قرارداد؛ عدم اعلان برآوردی معامله؛و انتشار فراخوان مناقصه در زمان خاص. تبانی میتواند در حوزههای مناقصهء محدود،ترک تشریفات مناقصه،عدم الزام به برگزاری مناقصه،و اختیار رد یا قبول پیشنهاد مناقصهگران نیز رخ دهد. در مزایده،تبانی میتواند به شکل توافق میان مأمور فروش و طرف معامله و ارائهء قیمت بسیار پایین صورت گیرد.نبود قوانین جامع و شفاف و نیز نبود محدودیت برای شرکت افراد در مزایده از جمله زمینههای تحقق مزایده است.
خلاصه ماشینی:
"عدم اعلام مبلغ برآوردی معامله از سوی مسؤولان دستگاه مربوط به منظور اعلام آن به اشخاص موردنظر در برخی از موارد،ممکن است اعضای کمیسیون مناقصات به استناد بند 5 مادهء 31 قانون مناقصات از ذکر مبلغ برآوردی معامله در اسناد مناقصه خودداری کرده، ولی با تبانی با مناقصهگران موردنظر مبلغ را به آنان اعلام کنند تا این افراد در پیشنهاد قیمت خود مبلغی را پیشنهاد دهند که سبب برنده شدن آنان شود.
نظر به اینکه در معاملات جزئی مأمور فروش مکلف است به داوطلبان معامله مراجعه و پس از تحقیق کامل از بها و با رعایت صرفهء دولت معامله را انجام دهد و سند مربوط را با تعهد به اینکه معامله با بیشترین بهای ممکن انجام شده است و با ذکر نام و نام خانوادگی و سمت و تاریخ امضاکننده تنظیم و ارائه کند(مادهء 63 آییننامهء معاملات دولتی)،در این بخش از مزایده در عمل فرض تبانی بین معاملهکنندگان یعنی بخش نخست ماده واحدهء قانون مجازات تبانی در معاملات دولتی را کمتر میتوان تصور کرد.
برای مثال،به موجب تبصرهء 2 مادهء 08 قانون محاسبات عمومی،«مبنای نصاب در فروش مبلغ ارزیابی کاردان خبره و متعهد رشته مربوط که توسط دستگاه اجرایی ذیربط انتخاب میشود،خواهد بود»،در نتیجه،شخص کاردان یادشده که در جریان دقیق کیفیت مورد معامله قرار میگیرد علاوه بر اینکه میتواند به شخصه در مزایده شرکت کند میتواند با تبانی با دیگران و اعلام دقیق این مشخصات به آنان زمینهء برنده شدنشان را فراهم کند؛ 6."