چکیده:
این مقاله به بررسی کتاب جوامع احکام النجوم تألیف ظهیر الدین علی بن زید بیهقی معروف به این فندق(د 565 ق)میپردازد.این کتاب از لحاظ شناخت جامعهء عصر مؤلف بسیار حائز اهمیت است و نویسندهء مقاله بیشتر به این موضوع پرداخته و مطالبی مانند صنایع و حرف،آداب و رسوم اجتماعی،فسادهای اجتماعی،اصطلاحات رایج زبانی و غیره و ارتباط آنها را با احکام نجوم در آن عصر مورد توجه و بررسی قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
"این کتاب از لحاظ شناخت جامعهء عصر مؤلف بسیار حائز اهمیت است و نویسندهء مقاله بیشتر به این موضوع پرداخته و مطالبی مانند صنایع و حرف،آداب و رسوم اجتماعی،فسادهای اجتماعی،اصطلاحات رایج زبانی و غیره و ارتباط آنها را با احکام نجوم در آن عصر مورد توجه و بررسی قرار داده است.
جالب اینکه در نسخهء جوامع احکام النجوم که من دارم و از نسخهء سعید نفیسی کهنتر است،عبارتی که نفیسی بدان استناد کرده است،بدون هیچگونه تحریف و دست خوردگی به این صورت آمده است:«اندر سرطان به بیست و هفت درجه و ماه بجوزا بود بکشتند مر عثمان را رضی الله عنه».
»02 در این مورد مؤلف مشاهدهء خود را بیان کرده است و در فصل اول میگوید:«از عجایبی که من درین باب دیدم اسبی از آن امیری کرهای آورد،ارتفاع آن وقت بگرفتند و به دست منجمی صورت دادند و گفتند امیر را پسری آمده است و این ارتفاع وقت ولادت است و آن منجم بیچاره عمرها در آن صرف کرد تا آنچه دانست از اعمال و احکام در آن طالع به جای آورد آن ضحکهای گشت پس ازین معنی غافل بود.
مؤلف در فصل پنجم که مربوط به احکام دوازده خانه از طالع است،هرچند احکام و دلایل را از نظر نجومی بیان کرده است و پیشبینی میکند که اگر فلان برج در فلان خانه باشد،پیشه و حرفهء مولود چه خواهد بود؛اما در واقع تمام صنایع و حرف عصر خود را ذکر کرده است که از لحاظ جامعهشناسی در خور توجه است.
مولود"قراد"و "کپی باز"بود؛ دلایل کناسان:اگر زحل دلیل عمل بود..."