چکیده:
جهانبینی حاکم بر رفتار اقتصادی، فلسفه نظام اقتصادی است. مقصود از نظام اقتصادی، مجموعهای از
الگوهای رفتاری است که شرکتکنندگان در نظام را به یکدیگر و به اموال و منابع پیوند میدهد، و در مسیر
اهدافی معین، بهنحو هماهنگ، برای کسب بیشترین کامیابی اقتصادی سامان مییابد. در فلسفه اقتصاد، رابطه
خدا با جهان طبیعت، در رابطه خالقیت، ربوبیت، مالکیت، احاطه و سلطه و قیومیت آشکار میشود. رابطه
خدا با انسان نیز در دو وجه هدایت و رزاقیت تجلی مییابد. در جهانشناسی از دیدگاه علی علیهالسلام جهان بیهدف
و بیهوده آفریده نشده، و حرکت هستی به سمت خدا است. همهچیز برای انسان آفریده شده، و خداوند مالک
خزائن غیبی است. دنیا محل آزمایش، و هستی، دارای نظام علی و معلولی است. این دیدگاه، رفتارهای
اقتصادی متفاوتی را پدید میآورد؛ منابع را محدود نمیداند؛ علل غیبی را در نظر میآورد و سود را در بهره
اقتصادی منحصر نمیپندارد.
na fo yhposolihp eht si ruoivaheb cimonoce gnitanimod weivdlrow ehT smgidarap laruoivaheb fo tes a ot srefer metsys cimonocE .metsys cimonoce dna htlaew eht ot dna rehto hcae ot metsys a fo stnapicitrap eht setaler taht niatta ot rennam detanidrooc a ni dezinagro era smgidarap eseht secruocer cimonoce fo yhposolihp eht ot gnidroccA .sseccus cimonoce elbissop tsom eht s'doG ni seidobme erutan fo dlrow eht dna doG neewteb pihsnoitaler eht pihsnoitaler ehT .tnetsixe-fles dna renwo ،gnissapmocne ،rotaerc gnieb dna ecnadiug :stcepsa owt ni setsefinam sgnieb namuh dna doG neewteb dlrow ehT .hcaorppa tsilatipac morf sreffid weiv sihT .secneulffa gnidivorp sselesoprup detaerc neeb ton sah weiv fo tniop lacigolomsoc s¨ilA mamI morf namuh rof detaerc si gniht yrevE .doG sdrawot sevom ecnetsixe eht ،elituf dna dnuorg a si dlroW ehT .seirusaerht enivid fo renwo eht si doG eht dna gnieb setonorp weiv sihT .ecnetsixe eht ni seliaverp metsys ytilasuac a dna tset fo ton seod dna detimilnu secruoser eht sdrager ،sruoivaheb cimonoce tnereffid.tiforp cimonoce ni ylno stiforp eht enifnoc
erutaerc lanoisnemid owt a si gnieb namuh tniopweiv s¨ilA mamI morF sihT .noitatneiro enivid a evah dluohs osla sruoivaheb cimonoce sih dna ،sruoivaheb cimonoce ni modeerf etulosba eht wolla ton seod hcaorppa.pihsrenwo etavirp egral dna ecnednepedni
.ygoloicos s'ilA mamI morf msilaicos dna msiludividni htob refni nac enO .seiteicos namuh no snoitadart enivid fo noitanimod eht no sesisahpme eH dna elpoep fo sruoivaheb cimonoce eht ecneulfni snoitadart eseht fo ynaM na fo msimanyd eht erusne nac yteip dna sfeilb .seicilop cimonoce tnemnrevog ot seirusaert enivid eht snepo ecnatneper dna doG ot sknaht gniviG .ymonoce reiht rof ton stnavres lufetargnu sih ot secneulffa sevig doG .doG fo tnavres.yad desimorp eht ni meht hsinup dna meht tset ot tub stirem
خلاصه ماشینی:
3. در جهانشناسی از دیدگاه امام علی علیهالسلام ، نظام طبیعی موهوم فلاسفه اقتصاد سرمایهداری لیبرال دور از مشیت و اراده لحظه به لحظه خدای متعالی وجود ندارد و «دست نامرئی آدام اسمیت» از آستین نظام قیمتهای بازار رقابت آزاد بیرون نمیآید تا پیامآور آزادی همگانی و رقابت کامل دور از دخالت تکوینی و تشریعی خداوند باشد؛ بلکه امور مربوط به حوزه اقتصاد همانند همه امور جهان مادی و غیرمادی در معرض فیض مستقیم و مستمر الاهی بوده و در تنظیم امور اقتصادی به نحوی که خدای متعالی راضی باشد، هم اراده و مشیت تکوینی الاهی دخالت دارد و هم به اراده تشریعی خدا نیاز است؛ بنابراین، دخالت دولت جهت تنظیم امور اقتصادی منطبق با اراده تکوینی و تشریعی خالق هستی برای دستیابی به سعادت دنیا و آخرت بشر، امری لازم و ضرور است.
حداکثر کردن سود شخصی در فعالیتهای اقتصادی، نشأت گرفته از حبالذات است که در نهاد هر انسانی نهفته؛ اما تفسیر سود به سود مادی اقتصادی مشکل بزرگی را در مسیر اقتصاد امروز جهان قرار داده است؛ چرا که در بسیاری مواقع جمع بین منافع مادی افراد و جامعه امری غیرممکن مینماید و دست نامرئی آدام اسمیت در قالب سیستم قیمتها، توان حل چنین مشکلی را ندارد و افراد حاضر نیستند برای منافع عمومی و جامعه، از منافع خود چشم بپوشند؛ بنابراین بین منافع فردی و عمومی تضاد و ناسازگاری شدیدی پدید میآید و روز به روز بر امکانات و توان افراد قوی افزوده میشود و افراد ضعیف و محروم، منتظر محرومیت و ضعف بیشتری خواهند بود، و این مشکل فقط با تفسیری که امیر مؤمنان علیهالسلام از سود ارائه کرده، قابل حل است.