چکیده:
رابطه بین فقها و عرفان اسلامی همواره از موضوعات بحث برانگیز بوده است. در طول تاریخ اسلامی عالمانی همت خود را مصروف مبارزه با عرفان کرده اند. در این میان، برخی دیگر در جهت تقویت عرفان حقیقی تلاش کرده اند. از جمله این عالمان، شهید ثانی است. از این رو، این پژوهش عهده دار بررسی اندیشه ها و گرایش های عرفانی این شهید بزرگوار شده است. در این جستار، عنایت شهید به عارفان مسلمان مورد توجه قرار گرفته، و تجلی عرفان عملی و نظری در آثار و احوال ایشان در ابعاد محتوایی و روشی نشان داده شده است. نیز سعی شده است تاثیر و تاثرات عرفانی وی مورد بازکاوی قرار گیرد. این بررسی نشان خواهد داد که فقیهی صاحب نام با تصوف و عرفان اسلامی همسو بوده و علی رغم مخالفت عده ای از علما، وی متمایل به عرفان اسلامی است. این امر نشان از ظرفیت بالا و ناشناخته عرفان اسلامی برای عالمان دارد. می توان از رهگذر این گونه پژوهش ها عرفانی را که فقهای امامیه به آن توجه داشته اند به طالبان عرفان حقیقی شناساند.
خلاصه ماشینی:
"در این جستار،عنایت شهید به عارفان مسلمان مورد توجه قرار گرفته،و تجلی عرفان عملی و نظری در آثار و احوال ایشان در ابعاد محتوایی و روشی نشان داده شده است.
به نظر میرسد علت همان باشد که شاگرد شهید ثانی(حسین بن عبد الصمد)به آن مبتلا شد و علیرغم احترام زیاد شاه طهماسب و اعطای مناصب بالای حکومتی از طرف وی،تاب حضور در دستگاه صفوی را از دست داد و برای خلاصی از حکومت،به رفتن به حج متوسل شد،تا جایی که میخواست فرزندش شیخ بهایی را نیز با خود همراه کند و از منصب شیخ الاسلامی-که بالاترین منصب دینی آن زمان بود-برهاند.
صبر:شهید در باب صبر به شرح و تبیین کلام خواجه عبد الله انصاری پرداخته و ضمن نقل عین عبارت ایشان میگوید:به همین جهت،اهل حقیقت گفتهاند:صبر برای عامه سالکان و مبتدیان از مشکلترین منازل و از وحشتناک ترین آنها در طریق محبت و زشتترین منازل در راه توحید است.
با همۀ این اوصاف که اندیشههای شهید ثانی را در حوزه علم عرفان عملی و نظری نشان میدهد و همچنین در حوزۀ عمل عرفانی سلوک وی مورد بازکاوی قرار گرفت،جای دادن ایشان در زمره عرفان حقیقی که به عمق دین دست یافته و رهنمون شدهاند،ناصواب نخواهد بود و اگر این ادعا مورد تردید قرار گیرد، گرایشهای قوی عرفانی در ایشان انکارناپذیر است."