چکیده:
تحلیل روند تطور دانش تفسیر قرآن حاکی از میزان تحول اندیشه بشری در دوران معاصر است. به گونهای که پیشرفت علمی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مغرب زمین و تحول در دانش تجربی بشر در دوران مدرنیسم باعث گردید که دانش تفسیر با روندی رو به رشد و با تاثیرپذیری از دانشهای نوین به سوی گسترش و شکوفایی گام بردارد. این مقاله با بازخوانی روشها و گرایشهای تفسیری دوران معاصر، گرایشهای نوین تفسیری را در چهار نوع گرایش علمی، اجتماعی- اصلاحی، مادی و گرایش همه نگری تبیین و روشهای نو پیدا در تفسیر معاصر را در سه نوع روش موضوعی و روش قرآن با قرآن و روش ساده نویسی تحلیل و ارزیابی نموده و در پایان یادآور گردیده است که تفاسیر معاصر برخلاف تفاسیر پیشینیان از اهتمام بیش از اندازه به نقل روایات و بیان اسباب نزول آیات و شرح و بسط آیات الاحکام اجتناب ورزیده و در حوزه تبیین قصص قرآن با پرهیز از تطویل و با ژرف نگری در صدد بازگویی اهداف تربیتی آن برآمدهاند.
خلاصه ماشینی:
"از تفاسیر معاصر شیعه:تفسیر«المیزان»و«الفرقان»و از تفاسیر اهل سنت تفسیر«اضواء البیان»از اینگونهاند اگرچه تفاسیر دیگری نیز کموبیش،تحت تأثیر این سبک نگارش یافتهاند البته از روش یاد شده،به دو شکل استفاده گردیده است،یا شکل ظاهری و صوری که از همانندی واژههای به کار رفته در جهت فهم مدلول آیات استفاده شده که این شکل را در تفسیر بنت الشاطی،به نام«التفسیر البیانی للقرآن الکریم»به شکل آشکار میتوان دید؛چه اینکه وی از کاربرد قرآنی واژهها و از روش قرار گرفتن آنها در آیه،در جهت کشف مفهوم یا نکات بلاغی آیه استفاده کرده است و حتی گاهی تکیه بر این اصل،چنان است که از تقییدها و مخصصهای روایی آیات نیز دست برداشته چنانکه در مقدمه کتاب خود مینویسد:«تکیه بر متن آیهها...
علامه طباطبایی که با سبک تفسیر قرآن با قرآن جریان جدیدی را در روشهای تفسیری این قرن به وجود آورده است،از زاویه سازگاری و ناسازگاری اسرائیلیات با مفاهیم و آیات قرآن نگریسته و مینویسد:«یکی از علتهای قضاوت نادرستن نسبت به یوسف، زیادهروی مفسران در اعتماد کردن به روایات و پذیرش هرگونه حدیث است،اگرچه با عقل و نقل ناسازگار باشد و لذا اسرائیلیات و مانندآنها از اخبار جعلی،با عقل و اندیشهشان بازی کرده و سبب شده است که هر حق و حقیقتی را فراموش کنند و معارف حقه را مورد بیتوجهی قرار دهند»(طباطبائی،1417،ج 11،ص 134-133) داوریهایی از این دست و با همین مضمون نسبت به اسرائیلیات و نقش منفی و ویرانگر آن در فهم آیات قرآن و جلوگیری از رسیدن به هدفهای اصلی و واقعی آن، در سراسر تفاسیر معاصر دیده میشود."