چکیده:
تفسیر اجتماعی را باید یکی از مهم ترین دستاوردهای حوزه تفسیر نگاری در عصر حاضر دانست. شاخصه های اصلی این رویکرد جدیدی تفسیری – که می توان آنها را مبانی نیز نامید – عبارت اند از: نگاه جامع گرایانه به قرآن، عقل گرایی در تفسیر، تاکید بر هدایتگری قرآن و ساده نویسی در تفسیر. مبانی پیش گفته به طور مستقیم یا غیرمستقیم موجب بروز برخی ویژگی های دیگر در تفاسیر اجتماعی شده است که از جمله مهم ترین آنها می توان به ویژگی هایی چون اعتقاد به اصالت قرآن نسبت به دیگر مصادر تشریع، انکار و نکوهش تقلید به ویژه در تفسیر قرآن، کاستن از شأن و حجم تفسیر ماثور، واقع نگری و توجه به نیازهای جامعه، استفاده از زبان ساده و همه فهم در تفسیرنگاری و پرهیز از طرح تفصیلی مباحث ادبی، فقهی و کلامی در تفسیر اشاره کرد.
خلاصه ماشینی:
"مبانی پیش گفته بهطور مستقیم یا غیر مستقیم موجب بروز برخی ویژگیهای دیگر در تفاسیر اجتماعی شده ا ست که از جملۀ مهمترین آنها میتوان به ویژگیهایی چون اعتقاد به اصالت قرآن نسبت به دیگر مصادر تشریع،انکار و نکوهش تقلید به ویژه در تفسیر قرآن، کاستن از شأن و حجم تفسیر مأثور،واقعنگری و توجه به نیازهای جامعه،استفاده از زبان ساده و همه فهم در تفسیر نگاری و پرهیز از طرح تفصیلی مباحث ادبی،فقهی و کلامی در تفسیر اشاره کرد.
1 در باب دلایل مخالفت گستردۀ مفسران معاصر با نقل اسرائیلیات میتوان به این دلیل اشاره کرد:مجال دادن به معاندان و مستشرقان در ایراد شبهات بر ضد مبانی اسلام؛ بازداشتن اذهان عامۀ مسلمانان از توجه به عبرتها و پیامهای قرآن؛ایجاد مانع بر سر راه فهم صحیح آیات قرآن؛اتکای برخی از نویسندگان و محققان غربگرا به اینگونه مجعولات در آثار خود و فریفتهشدن عامۀ مردم به روایات اسرائیلی و خرافی(محمد قاسمی 1384:520-517).
به هر جهت تلاش برای تحقق این هدف موجب شد تا برخی ویژگیهای جدید در تفاسیر معاصر ظهور کند و در مقابل برخی ویژگیها و شاخصههای جدید را برمیشماریم و سپس شاخصههایی را که با از میان رفتن این ویژگیها پدیدار شد بررسی خواهیم کرد: واقعنگری(توجه به اصلاح اجتماعی)در تفسیر مقصود از واقعنگری توجه به ضرورتها و نیازهای موجود جامعه و به تعبیر دیگر،در نظر گرفتن انگیزهها و شرایط عینی و جهت دادن مفاهیم قرآن به سوی آنها است."