چکیده:
معاد جسمانی از مسائلی است که متفکران اسلامی در کیفیت و استدلال بر آن اختلاف دارند. ملاصدرا از کسانی است که بر اساس مبانی فلسفی خود بدیع ترین دیدگاه را در این باره ارائه کرده و آن را مبتنی بر برهان عقلی به اثبات رسانده است. نظریه او در این باره موافقان و مخالفان زیادی را در پی داشته که هر یک به نقد یا تایید آن همت گماشته، آن سان که موافقان آن را درست ترین دیدگاه به شمار آورده و مخالفان باطل و گمراه کننده اش خوانده اند. به نظر می رسد بسیاری از این انتقادها قابل دفاع نیست و ناشی از عدم درک مبانی فلسفی ملاصدراست.
Resurrection is one of the issues that Muslim scholars are disagreed about it and its argument. Mulla is one the philosophers that on the base of his philosophical view has presented the most innovative idea about it and has proved it on the base of intellectual argument. His theory on this subject has had a lot of opponents and proponents that has been criticized or approved by them so that the proponents have considered it as the most accurate one and opponents have regarded it as false and misleading one. It seems that many of these criticisms are not defensible it is due to lack of understanding of the philosophical foundations Mulla Sadra.
خلاصه ماشینی:
"اما طبق ملاک سوم نیز معاد جسمانی صدرایی با معاد جسمانی قرآن و روایات تنافی ندارد؛ زیرا بر اساس ملاک یادشده، هویت و اینهمانی شخصیت انسان تنها به بدن اوست و از آنجا که طبق مبنای ملاصدرا تشخص و اینهمانی شخصیت بدن به نفس است نه به جرم و سایر امور مربوط به آن، پس اگر عین همان نفسی که در دنیا تحقق داشته است، در قیامت نیز وجود یابد، عینیت و اینهمانی شخصیت بدن اخروی و دنیوی نیز محفوظ خواهد بود، چه آن بدن مثالی باشد یا عنصری یا اخروی.
به نظر میرسد این نظریه از جهات دیگر جای تأمل دارد و نسبت به برخی مسائلی که با بدن اخروی مرتبط است، پاسخ روشنی ارائه نمیکند؛ از جمله پاسخ مسائل زیر در این نظریه آشکار نیست: الف) با توجه به اینکه طبق نظریة ملاصدرا بدن اخروی، بدن مثالی و غیر عنصری است، این پرسش مطرح میشود که آیا بدن مثالی بدون هیچ تغییر و تحولی در قیامت حضور مییابد یا بدن اخروی غیر از بدن مثالی است؟ ب) اگر بدن اخروی غیر از بدن مثالی است، چه ارتباطی با بدن مثالی دارد؟ ج) بدن مزبور، چه مثالی باشد و چه غیر آن، آیا معلول نفس است یا از طریق دیگر تحقق مییابد؟ د) بدن مزبور از هر طریقی پدید آید، آیا در همین دنیا پدیدار میگردد یا پس از مرگ در عالم برزخ یا قیامت تحقق مییابد؟ 3ـ1."