چکیده:
شناخت ادبیات عصر نزول برای فهم قرآن اجتنابناپذیر است. چه بسا واژگانی که در عصر نزول در معنایی استعمال شده، اما به مرور زمان تحول معنایی یافتهاند. یکی از واژههایی که همواره کار را بر مترجمان قرآن دشوار ساخته، واژة «طاقت» است، به گونهای که ترجمههای متفاوتی از آن ارائه شده است. دامنة این اختلاف علاوه بر ترجمه تفسیر را هم شامل میشود. در این پژوهش، ضمن بازکاوی آیة صوم به معناشناسی واژة «طاقت» و نقش آن در فهم مراد آیه خواهیم پرداخت.
خلاصه ماشینی:
"برخی نیز اختصاص فراز دوم آیه را به شیخ کبیر، به دلیل ناموجه بودن قول به اسقاط مردود شمردهاند؛ زیرا در این صورت تقدیر آن چنین خواهد بود که: «وعلی الذین کانوا یطیقونه ثم عجزوا بالکبر مع الیأس عن القضاء»، در حالی که اثبات آن جز با اجماع یا توقیف جایز نیست؛ علاوه بر اینکه با چنین حملی لفظ را از معنای حقیقی و ظاهریاش منصرف نموده و فایدة فرمایش خداوند متعال ( وعلی الذین یطیقونه( را زایل نمودهایم؛ زیرا در این فرض کسانی که پس از وجوب صوم، مطیق بودهاند با کسانی که حکم روزه به آنها ملحق شده، در حالی که به دلیل پیری از روزه گرفتن عاجز بودهاند، هر دو در حکم یکسان میباشند، هرچند معنای آیه حمل شده است بر اینکه شیخ کبیر عاجز از صوم و مأیوس از قضا باید فدیه بدهد که در این صورت برای اطاقه در فراز ( وعلی الذین یطیقونه( حکم و معنایی باقی نمانده است (جصاص، 1405: 1/220).
در جمع میان روایت کلینی که بر حامل نزدیک به زمان حمل و مرضع کمشیر هم فدیه و هم قضا را لازم دانسته و روایات قبلی که برای شیخ و شیخه و ذوالعطاش قضا را لازم نمیدانند، میتوان گفت که این دو گروه از یک سو ملحق به بیمار و مسافرند؛ زیرا عذر آنها مقطعی است، پس لازم است روزه را قضا نمایند؛ اما از سوی دیگر، با بیمار و مسافر متفاوتند؛ زیرا روزه بر بیمار و مسافر حرام است و توانایی شرعی (طاقت شرعی) بر روزه گرفتن ندارند، در حالی که روزه بر حامل نزدیک به زمان زایمان و مرضع کمشیر حرام نیست، بلکه آن دو تنها از ضرر احتمالی به فرزند خود بیمناکند."