چکیده:
الگوی فعلی بانکداری بدون ربا در جمهوری اسلامی ایران، علیرغم مزایای فراوانی که نسبت به الگوی بانکی قبل از انقلاب اسلامی دارد، از نارسائیها و اشکالاتی رنج میبرد. در سالهای اخیر پیشنهادهایی برای ارائه الگوهای جایگزین مطرح شده است. الگوی تفکیک بانکها به قرضالحسنه، سرمایهگذاری و شرکتهای لیزینگ، یکی از آنها محسوب میگردد. در این مقاله، به بررسی میزان کارامدی الگوی تفکیک و توانایی آن برای رفع اشکلات الگوی موجود در جمهوری اسلامی ایران میپردازیم. فرضیه مقاله این است که الگوی تفکیک مطرح شده نسبت به الگوی فعلی بانکداری بدون ربا در ایران کارآمد تر است. برای بررسی این فرضیه، 16 معیار فقهی،اخلاقی و اقتصادی به عنوان شاخصهای بانکداری اسلامی مطلوب طرح شده اند. نتایج تحقیق نشان میدهد که الگوی تفکیک مزبور معیارهای بانکداری مطلوب اسلامی را به میزان 93 درصد تامین میکند.
The current model of interest-free banking in Islamic Republic of Iran has some deficiencies and shortcomings despite the many advantages it has over the pre-Islamic Revolution banking model. In recent years, some alternative models were introduced, one of which is the model of separating the banks into Qard-al-Hassaneh banks, investment, banks and leasing firms. The present paper studies the efficiency of the separation model and its effectiveness in solving the problems of the current model in Islamic Republic of Iran. This research argues that the separation model is more efficient than the current model of interest-free banking in Iran. For examining this hypothesis sixteen fiqhi, moral, and economic criteria are proposed as indexes of the desired Islamic banking. The research findings show that the separation model can meet 93% of the criteria of the desired Islamic banking
خلاصه ماشینی:
"معاملات صورت گرفته در بخش تجهیز و تخصیص منابع بانک سرمایهگذاری نیز در موضوعات حرام واقع نمیشود؛ زیرا سپردهگذاران وجوه خود را به منظور کسب سود حلال، که از طرق عقود شرعی انجام میگیرد، در اختیار بانک سرمایهگذاری قرار میدهند و چنین چیزی موضوع حرام نیست.
با اجرای این الگو و گسترش تسهیلات قرضالحسنهای، بازار غیر رسمی رباخواری در جامعه با کسادی مواجه میگردد؛ زیرا زمانی که نظام بانکی وجوه مورد نیاز مردم را با استفاده از یک عقد شرعی و به صورت رایگان در اختیار آنها قرار دهد، دیگر لزومی برای مراجعة نیازمندان به رباخواران وجود ندارد.
الگوی «تفکیک» از قابلیت مناسبی برای مولد بودن تسهیلات بانکی برخوردار است؛ زیرا علاوه بر اینکه بانک سرمایهگذاری به طور تخصصی وارد مقولة تولید گردیده و تمامی منابع آن مستقیما به امر تولید واقعی تخصیص داده میشود، بخشی از منابع بانک قرضالحسنه نیز به صورت تسهیلات مولد در اختیار شرکتهای تولیدی کوچک قرار میگیرد.
با توجه به اینکه جریان سرمایهگذاری در بنگاههای کوچک و متوسط در زمان کمتری صورت میگیرد و این بنگاهها زودتر به مرحلة بازدهی و تولید محصول میرسند، و با در نظر گرفتن عنایتی که در الگوی «تفکیک» دربارة تأمین مالی چنین شرکتهایی وجود دارد، میتوان انتظار داشت که با اجرایی شدن این الگو، تسهیلات بانکی موجبات افزایش تولید در اقتصاد کشور را فراهم نمایند."