چکیده:
مباحثی مانند هویت و هویت ملی در دهه های اخیر در سطح جهان به موضوعات مهم و پر مباحثه علوم انسانی و اجتماعی و به ویژه حوزه جامعه شناسی سیاسی تبدیل شده است. این موضوعات در کشورهایی مانند ایران با سابقه تمدنی چندین هزار ساله از نمود بیشتری برخوردار می باشد. به دلیل اهمیت موضوع، مقاله حاضر، به بررسی و نقد یکی از شاخص ترین و جدیدترین آثار، از یکی از مشهورترین پژوهشگرانی که در ایران در حوزه هویت و هویت ملی قلم زده اند، می پردازد. کتاب «بنیادهای هویت ملی ایرانی؛ چهارچوب نظری هویت ملی شهروندمحور»،با نقد رهیافت ها و دیدگاه های گوناگون سنتی و مدرن به هویت ملی ایرانی به معرفی دیدگاه «جامعهشناسی تاریخی» می پردازد؛ و با بهره گیری از این دیدگاه بازسازی گفتمان هویتی مردم- شهروندمحور را پیشنهاد می دهد. با وجود، نقدهای وارد بر کتاب در این مقاله، نمی توان از نکات مثبت فراوان و برجستگی های اثر چشم پوشی کرد. تلاش فراوان مولف ارجمند برای دسته بندی، روشمندی اثر، چارچوب سازی و الگوپردازی، تلاش جدی برای بومی سازی و بهره گیری از ظرفیت های فرهنگی تمدنی برای خلق نظریه جدید در حوزه هویتی و سیاستگذاری هویتی، پختگی اثر، لحاظ منافع ملی و تسلط نویسنده بر موضوع بحث این کتاب را به اثری متفاوت و خواندنی تبدیل نموده است.
The subjects such as identity and national identity consider as important subjects of humanity science، social science and sociology، in most countries in the world. These subjects are most important in the contries like Iran، with a long history، a deep culture، and a several thousand civilization. Especially، during the last two decades، the interest of Iranian researchers became more to writing about identity and national identity، because of currency of subjects such as globalization and regional and international rapid changes، as a consequence these matters as current universal processes، effect on national identity of countries and have changed it a lot. One of the important consequences of these processes is the need of rethinking and reconstruction of national identity. Because of the importance of this issue، this article focuses on reviewing one of the most recent and typical books which has been written by one of the fomous researcher and writer who writes about identity and national identity.
The book of “The Basics of National Identity of Iran، Theoric structure of Citizen-Oriented National Identity” that has been written by Dr. Hamid Ahmadi، after criticizing of different traditional and modern approaches and viewpoints to national identity of Iran، is introduced the approach of “historical sociology”، and is proposed the reconstruction of identity discourse of people-citizen-oriented. This research that consists of three sections and eleven chapters، consider as a valuable and systematic book about national identity of Iran. In spite of the critiques about this research، which come in this article، we cannot ignore or deny many positive points and different prominences of this book. We must say that this research is very admirable because using of many capacities of culture and civilization of Iran for creating a new theory about identity، with considering national interests، and in this regard the author is very professional.
خلاصه ماشینی:
به گونهاى بسيار چكيده،جوهر اثر اين است كه رهيافتها و ديدگاههاى گوناگون سنتى و مدرن به هويت ملى ايرانى دچار مشكلات روششناسى،هستىشناسى و معرفتشناسى جدى هستند و تنها رهيافت مبتنىبر درك پويايىها و ويژگىهاى خاص تاريخى جامعه ايرانى و به عبارتى ديدگاه متناسب با«جامعهشناسى تاريخى»ايران قادر به تبيين و معرفى بنيادهاى سازنده هويت ملى ايرانى و درك واقعيتهاى ايران بهعنوان يك جامعه سياسى-فرهنگى و تاريخى است.
در قسمت پايانى فصل آخر،نويسنده به اين نكته مهم اشاره مىكند كه به دليل گستردگى چالشهاى فراروى هويت ملى ايرانى در قرن بيستم،بهويژه چالش جهانى شدن و پيامدهاى ناشى از آن و نيز اهميت نيازهاى برآورده نشده نوين پنجگانه جامعه ايرانى بهترين شيوه بازسازى گفتمان هويت ملى ايرانى و پوياسازى و تقويت آن در برابر دگرگونىها و چالشها و نيازهاى نوين،در نظر گرفتن يك اصل اساسى ديگر بهعنوان يكى از بنيادهاى هويت ملى ايران و عناصر عمده سازنده آن و افزودن اين اصل به محور سخت گفتمان هويت ملى است.
نويسنده ضمن تأكيد بر اهميت مردم در ميراث فرهنگى ايران و ذكر نمونههاى تاريخى از آن،به اين نكته مهم اشاره مىكند كه چنانچه«مردم»به عنوان يكى از عناصر سازنده هويت ملى ايرانى و بنيادهاى آن و بهعبارتى يكى از فرضيههاى «محور سخت»گفتمان ملى در نظر گرفته شود،و نيازهاى مردم يا شهروندان در كانون سياستگذارىها قرار گيرد،نيازهاى نوين پنجگانه جامعه ايرانى نيز خودبهخود برآورده مىشود.