چکیده:
بحث بر سر حقانیت و نجات پیروان ادیان مختلف امروزه یکی از مباحث مورد توجه در دینپژوهشی و حوزه فلسفه دین است.برخی با نگاه پدیدارشناسانه و مشاهده تعدد و تعارض ادیان موجود دیدگاههای مختلفی درباره حقانیت و نجات پیروان ادیان مختلف ارائه کردهاند. برخی نیز معتقدند که بر اساس تعالیم قرآن و اهلبیت : دین خدا و محتوای رسالت همه رسولان آسمانی واحد است و عملکرد و سرانجام هر فرد مستقل از ادیان متنوع موجود قابل بررسی است. نگارنده ضمن طرح نظریه یکی از مفسران معاصر در این موضوع آراء ایشان را درباره موضوعات زیر بررسی کرده است: دین مورد قبول خداوند، علت بروز اختلاف میان امتهای پیامبران الهی، وحدت دین و اختلاف طرق و سنت انبیاء، شرط نجات بندگان و نتیجه اعمال نیک کافران.
خلاصه ماشینی:
" مرحوم آیت الله ملکی میانجی نویسنده مناهجالبیان در ذیل آیه فوق ضمن اشاره به معنای لغوی و اصلاحی دین تصریح میکند که بر اساس لغت و اصطلاح قرآنی، دین برای خداوند همان طاعت و تعبد در برابر اوست و متدین کسی است که در برابر خداوند تذلل و تعبد داشته باشد.
(ملکی میانجی، جزء سوم، ص 160) نویسنده دانشمند مناهجالبیان با تأکید مجدد بر اینکه آیه به صراحت اسلام را دینی معرفی میکند که پیامبران از خدا اخذ کردهاند، منشأ اختلاف را در میان امتهای پیامبران جستجو میکند و معتقد است که چون خداوند به برخی پیامبران (به ویژه از حضرت موسی 7 به بعد) علاوه بر مقام نبوت، سلطنت نیز عطا کرده بود، برخی از اطرافیان آنان با انگیزه تکیه زدن به جای پیامبران و تصاحب مناصب دینی همچون حبریت و رهبانیت و رسیدن به ریاست و ارتزاق از دین، موجبات نزاع و اختلاف و در نتیجه، انحراف در دین الهی و تحریف کتاب آسمانی را فراهم آوردند.
نویسنده مناهجالبیان در تفسیر این آیه، روایتی از امام باقر 7 مطرح میکند که بر اساس آن همه پیامبران برای دعوت بندگان خدا به توحید برانگیخته شدهاند؛ اما احکام شرعی و سنت هر یک از ایشان متفاوت است.
ایشان در ذیل آیه بعد، تأکید میکند که برای موحدان هیچ دینی جز اسلام ـ یعنی تسلیم در برابر خداوند ـ وجود ندارد و هرکس جز آن دینی اختراع کند، بدعتگذار است و از او پذیرفته نمیشود و بر احدی روا نیست به آن متدین شود که در غیر این صورت، وی در واقع، بیدین و از زیانکاران خواهد بود."