چکیده:
هدف از این پژوهش عبارت بود بر داشتن گامی در جهت ارائه یک تحلیل روان شناختی از «انسان کامل در قرآن» و به دنبال آن، پاسخگویی به این سوال که «چگونه می توان محتواهای قرآنی مربوط به انسان کامل را ساختاری روان شناختی داد؟». روش پژوهش عبارت بود از تحلیل مفهومی و نظری مفاهیم مربوط به «انسان کامل» با روش شناسی رایج در حوزه های علمیه و علوم اسلامی، این تحقیق با بررسی و تحلیل آیات قرآن در مورد انسان های برتر، فهرستی از معادل های انسان کامل را از قرآن استنباط نمود. آنگاه با التزام به مفاهیم آیات قرآن به قالب ریزی آن در مفاهیم اساسی دانش روان شناسی پرداخت.
براساس دستاوردهای این تحقیق که رویکردی میان رشته ای را تعقیب کرده، ویژگی های انسان کامل در چهار دسته شناختی، رفتاری، عاطفی و سه جنبه ای از قرآن را استخراج و در قالب چند مدل تصویری ارائه شده است.
The aim of this study was to provide a psychological analysis of the "perfect man in the Qur'an" and consequently to answer this question: "How can Quranic content related to the perfect man be presented in a psychological structure?". The research was performed by theoretical and conceptual analysis of concepts related to the "perfect man" using the common methodology in the religious seminaries and Islamic sciences. The author of the present research study first investigated and analyzed verses of the Qur'an about superior human beings، and then he made a list of Quranic examples of perfect man. He finally presented these Quranic concepts in the form of basic concepts of psychology while keeping in mind not to alter nor misrepresent them. According to the achievements of this research study، characteristics of perfect man are presented in four groups: cognitive، behavioral، emotional and three-fold. They are extracted from the Quran and presented in the form of visual models.
خلاصه ماشینی:
بر اين اساس مسئله ايـن تحقيـق آن است که چگونه مي توان ويژگيهاي انسان کامل در قرآن را در قالبي روانشناختي ارائه داد؟ روش شناسي در اين پژوهش ابتدا با مطالعه «توصيف هاي مربوط به انسانهاي برتر در قرآن »، مجموعـه اي از صفات به دست آمد.
اکنون بـه بررسـي ايـن ويژگيها در چهار قسمت فوق مي پردازيم : (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٢: تقسيم بندي ويژگي هاي انسان کامل در چهار نوع رفتاري، عاطفي انگيزشي ، شناختي و سه بعدي ١.
٢. ويژگيهاي عاطفي، انگيزشي در بررسي آيات قرآن، ويژگيهاي عاطفي زيادي از انسانهاي کامل ديده ميشود که ما آنها را در سه دسته قرار ميدهيم ؛ الف ) مرتبط با خداوند مانند: محبـت ، خـوف و خشـيت ، تسـليم ، رضايت ، توکل ، آرامش معنوي، احساس ايمني، نشاط و شادي معنوي، اخـلاص در اعمـال، خشوع در عبادات و اميدواري به رحمت او؛ ب) مرتبط به انسانهاي ديگر ماننـد: محبـت بـه همه مردم، رأفت و رحمت نسبت به مؤمنين ، غم و اندوه نسـبت بـه مشـکلات مـردم، ميـل شديد به هدايت مردم، ملايمت با مردم، تواضع نسبت به مؤمنان، محبت به همسر، خـانواده و خويشان، دشمني و نفرت از سارقان معنويت ، پذيرش، ولايت انبيا و اوصيا؛ ج) مـرتبط بـا خويشتن مانند: نبود ترس و نگراني، نبود غم و اندوه، گشادگي سينه ، عفاف و تقوا، مهار کامل عاطفي خويش ، حلم و کظم غيظ ، عزت نفس ، زهد و بي رغبتي به دنيا، صداقت و صبر.